صفحه اصلی
نفت و گاز
پتروشیمی
پالایش و پخش
برق
بورس ها
آرشیو
درباره ما
|
تماس با ما
|
Toggle navigation
سه شنبه ٢٣ بهمن ١۴٠٣ ساعت 1:22
صفحه اصلی
نفت و گاز
پتروشیمی
پالایش و پخش
برق
بورس ها
آرشیو
یادداشت و گفتگو
لیلا عقلی مقدم، دانشجوی دکترا حوزه جامعه شناسی گذار سیستم های انرژی، دانشگاه صنعتی برلین آلمان
تاریخ انتشار :
1403/08/20 11:34 AM
عدم استقبال عمومی از پنل های خورشیدی در ایران ارزانی برق متعارف است ؟
در محاورات رایج بین کسبه و دست اندرکاران حوزه ی انرژی خورشیدی، به کرات شنیده می شود که، "
برق ارزان در ایران، مانع استقبال گسترده از سیستم های انرژی خورشیدی خانگی است
". این ادعا با تمرکز روی مشترکین خانگی متصل به شبکه برق شهری مطرح می شود و معمولاً با یاسی توامان است که باور دارد حتی اگر سایر موانع و چالش های موجود هم حل شود، مادامی که برق شبکه با قیمت ارزان (دارای یارانه ی بالا) در اختیار مصرف کننده قرار می گیرد، هیچ امیدی به گسترش و اقبال عمومی از سیستم های انرژی خورشیدی پراکنده در ایران نیست. مشترکین و خانوار متصل به شبکه برق شهری باصلاح مشترک آنگرید
(On Grid)
در ایران، به لطف پوشش قابل ملاحظه ی شبکه ی برق (حدود 99 درصد جمعیت، نمودار ذیل
[1]
)، سهم بالایی از مشتریان بالقوه ی سیستم های خورشیدی را تشکیل می دهند. تمرکز در اینجا روی سیستم های پشت بامی با ظرفیت محدود بین 5 تا 10 کیلووات است.
نظر به جمعیت قابل ملاحظه این گروه، مشارکت آنها در نصب سیستم های خورشیدی پراکنده و کم ظرفیت و تولید برق غیرمتمرکز، میتواند نیمرخ انرژی در ایران را تغییر دهد. در مقابل این گروه، مشترکین منفصل از شبکه یا
(
Off-grid)
قرار دارند که در نقاط دور از شبکه برق شهری، کل برق خورشیدی تولیدی از سیستم خورشیدی را در محل (با یا بدون باتری جهت ذخیره سازی) استفاده می کنند. نظر به پوشش قابل ملاحظه شبکه برق در ایران، این جمعیت نه تنها دارای سهم کوچکی از بازار هدف سیستم های خورشیدی بوده، بلکه با توجه به روند شهرنشینی و مهاجرت گسترده از روستاها به مناطق شهری
[2]
، در حال کوچک تر شدن نیز هست.
باور به اینکه برق ارزان در ایران، مانع رشد تقاضا برای سیستم های خورشیدی است، معمولاً حاصل یک مقایسه ی ساده (و نه لزوماً دقیق) بین ایران و برخی کشورهای اروپایی است که از سویی شاهد گسترش بازار سیستم های خورشیدی بوده و از دیگر سو، دارای تعرفه ی برق شبکه بمراتب گران تر (بر حسب یورو سنت یا دلار سنت بازای هر کیلووات ساعت) نسبت به ایران هستند. اما این قیاس تا چه حد مقدور و این نتیجه گیری در کجاها قابل چالش کشیدن است؟
این ادعا که قیمت برق فسیلی در ایران، نسبت به سایر کشورهای دنیا بسیار پایین است و سوبسید دولتی برای این شاخه از انرژی (بعنوان مثالی از اقسام مختلف انرژی، بسیار بالاست)، ادعای ناصحیحی نیست و بارها در مقالات و گزارش های دیگر به آن پرداخته شده است
[3]
،
[4]
و
[5]
. اما سوال اینجاست که آیا واقعاً قالب مشترکین برق شهری نیز همین تلقی را از قیمت پرداختی قبوض ماهیانه برق دارند؟ آیا
قیمت ادراک شده ی
قالب خانوار از برق متعارف در ایران، هم "
بسیار ارزان
" است؟ آیا این جمعیت هم قیمت ماهانه پرداختی قبوض برق خود را بر حسب دلار سنت یا یورو سنت پرداختی در کشورهایی نظیر اسکاندیناوی یا آلمان مقایسه می کنند؟ بنابراین، نه تنها قبوض برق را با طیب خاطر پرداخت کرده، بلکه از آن سو، تمایلی به صرف هزینه برای خرید، نصب و استفاده از سیستم برق خورشیدی در مصارف خانگی، نظیر مثلاً یک شهروند آلمانی و کاهش تعرفه ی پرداختی برق خود ندارند؟ حتی برای آن دسته ی مفروضی که قیمت برق شبکه در ایران را ارزان ادراک و تجربه میکنند، آیا لزوماً اطلاع و آگاهی از وجود چنین امکانی برای نصب سیستم خورشیدی، بهره مند شدن از تعرفه خرید تضمینی، تمایل به مشارکت در تولید انرژی ملی، فضای مورد نیاز، جذابیت تعرفه پرداختی و نوع قرارداد، دسترسی به پنل و اینورتر خورشیدی مرغوب، قابلیت اعتماد به این تکنولوژی، و .... فراهم است؟
سوال بعد اینکه آیا برای مصرف کننده ی خانگی بالقوه ی سیستم خورشیدی در ایران، اساساً امکان مقایسه ی مستقیمی بین برق خورشیدی و برق متعارف/ فسیلی، در شرایطی مشابه یک شهروند اروپایی ایجاد می شود که به دلیل ارزانیِ یکی (اینجا برق شبکه یا متعارف)، دیگری (یعنی برق خورشیدی) را از لیست انتخاب هایش خط بزند؟ این شرایط برای یک مصرف کننده مثالی آلمانی به این ترتیب است، که با نصب پنل های خورشیدی پشت بامی یا روی تراس، ظرقیت منصوبه حدود 5 تا 10 کیلووات (با در نظر گرفتن دوره بازگشت سرمایه اولیه و محاسبه ی میانگین پتانسیل تابش و سایر پارامترها) با باتری ذخیره کننده، میتواند مثلاً سالانه حدود 70 درصد یا بیشتر از مبلغ قبض برق پرداختی خود را کاهش دهد
[6]
. سیاست گزاری بگونه ای است که هزینه برق وی، بازای استفاده از ظرفیت محدود سیستم خورشیدی، کمتر از برق متعارف شبکه است. پس او، در یک قیاس تقریباً سرراست، از بین دو گزینه ی موجود: برق فسیلی شبکه و برق خورشیدی، دومی را انتخاب می کند (حداقل برای پوشش بخشی از نیاز برق خانگی). اما در مورد مصرف کننده ی ایرانی چطور؟ آیا اساساً مشترک متصل به شبکه، امکانِ استفاده از برق خورشیدی برای مصارف خانگی را دارد که در آن صورت، بتواند قیاسی در حضور دو گزینه ی موجود انجام داده و بدلیل "ارزانی اولی"، دومی را از بین گزینه هایش خط بزند؟ آنچه در ایران در حال حاضر اتفاق میفتد، سیاست اتصال سیستم خورشیدی به شبکه برق شهری
(mandatory grid connection)
یا بدون امکان استفاده برق خورشیدی در محل
(net metering without self-consumption)
است. طبق سیاست های (تشویقی) شرکت های برق منطقه ای و با لحاظ کردن اختلاف قیمت قابل ملاحظه بین تعرفه ی برق خورشیدی و برق شبکه (بشدت یارانه ای)، مصرف کنندگان عموماً دارای کنتور
یکطرفه
و به نحوی الزام تزریق کامل برق خورشیدی در شبکه برق می باشند. یعنی به نوعی تفاوت قابل ملاحظه ی بین قیمت تمام شده برق شبکه برای مشترک (نظر به سوبسید بالا)، و تعرفه ی پرداختی بابت برق خورشیدی (حدود 10 برابر تعرفه برق متعارف)، تاثیر پارامتر "ارزانی برق شهری" یکبار در ابتدا لحاظ شده است. بنابراین اساساً رقابت مستقیم و ملموسی بین دو گزینه ی برق متعارف شبکه و برق خورشیدی، صورت نمی گیرد که یکی، دیگری را از صحنه ی رقابت به در کند. نصب پنل خورشیدی برای مشترک متصل به شبکه، پس از هزینه های اولیه، صرفاً مبلغ مثبت ماهیانه ای را ایجاد نموده و کل این برق به شبکه برق شهری تزریق می شود.
القصه، کوچک بودن سهم بازار سیستم های خورشیدی در ایران در بین مشترکین شهری، علتهای زیادی دارد که هر علت در جای خود قابل اهمیت، بررسی، مطالبه گری، و رسیدگی است. اما تقلیل مساله ی پایین بودن پذیرش اجتماعی سیستم های انرژی خورشیدی، به برق ارزان شهری (بهره مند از یارانه ی زیاد)، نوعی آدرس اشتباه دادن است. معضل اعتیاد کشورها به یارانه بالای انرژی فسیلی، بحثی جدی، تاریخی و باندازه ی کافی پیچیده
[7]
است که ترک این اعتیاد، قطعاً منجر به شکوفایی در جنبه های زیادی می شود. زوال اقتصادی، تخریب رفتار مصرفی، آثار زیست محیطی، دامن زدن به شکاف اجتماعی، مانعیت از سرمایه گذاری و تشویق زیرساخت های انرژی های تجدیدپذیر، و .... تنها بخشی از معضلات غیر قابل اغماض است و در این زمینه، کتابها و مقالات بسیار نوشته شده است. اما تاکید این مقاله بر این است که
سوبسیددهی به سوختهای فسیلی را از یک معضل یا مساله ی کلان در اقتصاد و سیاست انرژی، به حوزه ی اجتماعی و رفتار مصرفی
تقلیل
ندهیم.
این یعنی تعریفِ نادرست مساله، یا تمرکز روی مساله ی نادرست. درک درست موانع اصلی پایین بودن استقبال عمومی از سیستم های انرژی خورشیدی در ایران، برای بازاریان و کسب و کار این حوزه ضروری است چرا که این افراد، علاوه بر تعهد و آگاهی زیست محیطی، دارا بودن چشم انداز روشن از آینده ی انرژی، خلاقیت، دانش و نیروی منابع انسانی اغلب جوان، بیشترین ارتباط مستقیم با بازار نوپای سیستم انرژی خورشیدی در ایران را دارند. هر گونه تلقی نادرست از شرایط بازار، منجر به اتخاذ استراتژی (های) نادرست برای این افراد می شود. تقلیل مساله ی پذیرش اجتماعی پایین مردم در ایران به برق ارزان، منجر به کاهش تمرکز از موانع اصلی و کم عملی (اگر نه یاس و رخوت) برای گسترش این فناوری در جامعه شده و قدرت چانه زنی و متقاعد کردن مشتری بالقوه را کاهش می دهد. امید که پرداختن به سوالات مطرح شده در بالا، امکانی برای به چالش کشیدن برخی مفروضات کلیشه ای و نه لزوماً صحیح را، برای مخاطب متعهد فراهم نماید.
[1] “Worldbank- Access to electricity (% of population) - Iran, Islamic Rep.,” 2019. https://data.worldbank.org/indicator/EG.ELC.ACCS.ZS?end=2019&locations=IR&start=2000&view=chart.
[2]
ا. فتحی, “روند شهرنشینی در ایران,” آمار
, vol. 12, 1394.
[3] “Household electricity prices worldwide in September 2023, by select country,” Statista, [Online]. Available: https://www.statista.com/statistics/263492/electricity-prices-in-selected-countries/.
[4] “
مقایسه قیمت برق در ایران و اروپا,” برق نیوز, 1401
, [Online]. Available: https://barghnews.com/fa/news/51064/
مقایسه-قیمت-برق-در-ایران-و-اروپا
.
[5] “
گزارش| مقایسه قیمت برق در ایران و اروپا و ارقام عجیب و غریب/ مردم آلمان و فرانسه
۱۰۰
تا
۱۱۳
برابر ایرانیها پول برق میدهند,” تسنیم, 1401
, [Online]. Available: https://www.tasnimnews.com/fa/news/1401/04/21/2741999/
گزارش-مقایسه-قیمت-برق-در-ایران-و-اروپا-و-ارقام-عجیب-و-غریب-مردم-آلمان-و-فرانسه-100-تا-113-برابر-ایرانی-ها-پول-برق-می-دهند
.
[6] ADAC, “Solaranlage mit Speicher: Für wen sich das lohnt,” 2024, [Online]. Available: https://www.adac.de/rund-ums-haus/energie/versorgung/solaranlage-mit-speicher/.
[7] N. Mcculloch, ENDING FUEL SUBSIDIES The politics of saving the planet. 2023.
[8] L. Aghlimoghadam, “Solar Business in an Oil-Rich Country ? A Socio-Technical Investigation of Solar PV Businesses in Iran,” vol. 15, no. 11, 2023.
فیلم
کدام اقشار بیشتر بهره مند از یارانه برق هستند؟
آرشیو
صوت
دبیر انجمن کارفرمایی پالایشی گفت: پالایشگاه های کشور فرسوده و برای بروزرسانی نیازمند حمایت دولت
آرشیو
در نظرسنجی شرکت کنید
پیش بینی شما از بورس چیست؟
بورس در ایران غیر قابل پیش بینی است
20%
با قیمت گذاری دستوری بورس بازار پرریسکی است
60%
تا پایان سال بورس وضعیت بهتری خواهد داشت
20%
تعداد کل آراء :
5
نظر شما ثبت شد
بستن
آخرین اخبار
اخبار پربازدید
کارنامه پروژه های توسعه ای صنعت پالایش در بهار ۴۶ سالگی
کلنگزنی نیروگاه جدید خورشیدی در شمال غرب ایران
اهمیت IPO شدن شرکت های بورسی /نظام مالیاتی حامی بازار سرمایه شود
سه گام مهم برای تامین مالی رشد 8 درصدی
ششمین رویداد حمایت از ساخت داخل در صنعت نفت برگزار میشود
همایش فنی آموزشی شرکت های برق منطقه ای و توزیع برق برگزار شد
بدون پیوستن به FATF امکان مبادلات مالی با دنیا فراهم نیست
طرح رایگان دوگانهسوز کردن خودروهای عمومی کلید خورد
همایش مقابله با بحران های انرژی با حضور صاحبنظران، برگزار می شود
سوخت ورودی به نیروگاهها امکان قاچاق ندارد+اینفو
بودجه امسال آب به دستمان نرسیده است
امکان خرید برق برای مصارف بیش از ۳۰ کیلووات از بورس انرژی فراهم است
تنش آبی در ۴۳ شهر و ۲۳ استان کشور/ اجرای 161 پروژه برای مدیریت اوج مصرف در تابستان آینده
تامین پایدار نیازهای آبی کشور با رویکرد فناورانه مورد توجه قرار گیرد
فراخوان طرحهای فناورانه ارتقای كیفیت نفت كوره منتشر شد
بیانیه جدید اتاق ایران در حمایت از تلاش دولت برای حل مشکل FATF
تكليف توليد اكتان 87 بنزين به پالايشگاه ها/افزایش تولید با طرح تثبیت ظرفیت
بارها درباره ضرورت سرمایهگذاری در بخش انرژی تذکر دادیم
افزایش تولید نفت در مناطق نفتخیز جنوب
صادرات ۱۰ میلیارد دلاری صنعت پتروشیمی در ۹ ماهه ۱۴۰۳
همایش فنی آموزشی شرکت های برق منطقه ای و توزیع برق برگزار شد
کلنگزنی نیروگاه جدید خورشیدی در شمال غرب ایران
بدون پیوستن به FATF امکان مبادلات مالی با دنیا فراهم نیست
ششمین رویداد حمایت از ساخت داخل در صنعت نفت برگزار میشود
سه گام مهم برای تامین مالی رشد 8 درصدی
اهمیت IPO شدن شرکت های بورسی /نظام مالیاتی حامی بازار سرمایه شود
کارنامه پروژه های توسعه ای صنعت پالایش در بهار ۴۶ سالگی
اخبار ویژه
در خصوص کیفیت سوخت نیروگاه ها، وزارت نفت بهتر می تواند پاسخگو باشد
انتشار گازهای آلاینده در نتیجه نوع سوختی است که به نیروگاه ها داده می شود
استاندارد فرآورده پالایشی تحویلی به نیروگاه ها و صنایع چگونه است؟
متوسط راندمان نیروگاه های حرارتی در ایران چگونه است؟
کلید واژه ناترازی انرژی، چالش بزرگ امروز اقتصاد ایران
پتروشیمی ها را به عنوان بخشی از اکوسیستم کشورمان ببینیم
بُعد نظارتی مجلس دوازدهم بیش از دیگر مجالس خواهد بود
همبستگی بین آلایندگی شهرها و میزان تخصیص گاز به صنایع و نیروگاه ها
توسعه اقتصادی کشور فقط با سرمایه گذاری در توسعه صنعت نفت تحقق می یابد
شاخص فعالیت کسبوکارها در کل اقتصاد همچنان با رکود همراه است
چالش وزیران انرژی دولت چهاردهم از ناترازی تا سرمایه گذاری
عملکرد سرمایهگذاری در صنعت برق، به امنیت آن آسیب زده است
توانِ بخش خصوصی در پیشبرد پروژه ها کمتر شده است
ما بر اساس منابع آبی در کشور، شهرسازی نکردیم
ناترازی گاز را با جلوگیری از "هَدررفت" جبران کنیم
"گذار انرژی" در جامعه جهانی یک ضرورت اجتناب ناپذیر است
اصطلاح "ناترازی انرژی"، پوششی بر عدم کارایی تصمیم گیران است
وزارت نفت از اعتبار خود برای معرفی شرکت ها به طرف های خارجی هزینه می کند
فناوری، احیا چاههای کم بازده صنعت نفت را عملیاتی خواهد کرد
کاهش تراز 25 سانتی متری دریاچه خزر
سه شنبه ٢٣ بهمن ١۴٠٣
:
: