به گزارش خبرنگار بازار انرژی میزگرد بررسی صنعت روانکار و بازار روغن موتور در ایران و منطقه با حضور "مهدی فیضی" کارشناس صنعت روانکار، "رضا سلطانی" کارشناس صنعت خودرو و "سهیل رشیدی اقدم" رئیس مرکز نوآوری انرژیک دانشگاه امیرکبیر برگزار شد.
در این میزگرد، مهدی فیضی، کارشناس صنعت روانکار اظهار داشت: حدود 700 تا 750 هزار تن مصرف سالیانه روانکار در کشور عزیزمان ایران است که حدود 150 هزار تن آن روغن‌های صنعتی و مابقی روغن‌های موتوری مورد استفاده در کشور است.
وی افزود: بیش از 90درصد روانکار مورد نیاز کشور به‌صورت پایدار توسط شرکت‌های داخلی در حال تأمین و تولید است و مورد استفاده مردم و صنایع مختلف قرار می‌گیرد.
فیضی با بیان اینکه "صنعت روانکار یک صنعت وابسته به برخی صنایع دیگر است"، گفت: متناسب با پیشرفت و توسعه‌ای که در صنایع دیگر صورت می‌گیرد، صنعت روانکار باید این نیازها را نو به نو مرتفع کند؛ از جمله یکی از وابستگی‌های صنعت روانکار به صنایع خودروسازی است.
وی ادامه داد: 10 سال پیش در شرکت ایران‌خودرو بالاترین سطح کیفی روغنی که استفاده می‌شد، SL1040 بود ولی امروز روغن SN020 مورد استفاده این شرکت است که نوع روغن پایه و مواد افزودنی توسعه یافته‌تر، پیچیده‌تر و نیازمند روزآمدی است.
کارشناس صنعت روانکار خاطرنشان کرد: خوشبختانه این موضوع مهم نوآوری و به‌روزشدن محصولات به طور مستمر در شرکت‌های داخلی تولیدکننده روانکار صورت می‌گیرد.
وی افزود: روغن یک ماده مصرفی است که استانداردها و شرایط فنی آن متناسب با شرایط تجهیز تدوین می‌شود؛ به‌طور خاص خودروسازی کشور در دهه‌ها و زمان‌های مختلف متفاوت بوده، ممکن است خودرویی از یک کشور اروپای وارد کشور شود و از ما مشخصاتی بر اساس استاندارد API و یا ACEA که استانداردهای غربی و اروپایی هستند، خواسته شود و یا خودروسازان چینی که تولیدات آنها در فضای کشور تردد می‌کنند، استاندارئدهای متفاوتی از API‌ دارند و ما به عنوان شرکت‌های تولیدکننده روغن موتور یک مسیری را شروع کردیم که نیازهای داخل کشور و همچنین در مسیر توسعه صادرات، پوشش داده شود.
وی افزود: روغن SN5W20‌ که اخیرا همزمان با دهمین نمایشگاه موتور ایران و سیزدهمین همایش بین المللی موتورهای درونسوز رونمایی شد متناسب با نیاز روز موتورهای تولید داخل است که تست‌های موتور و عملکردی آنها در شرکت‌های خودروساز داخلی انجام می‌شود، بر اساس پروتکل آنها تولید شده و تأییدیه گرفته است.
فیضی خاطرنشان کرد: علاوه بر پوشش کیفی نیاز داخل، اگر جایی نیاز به استانداردهای خارجی وجود دارد، شرکت نفت سپاهان در این زمینه پیش رو شده و علی رغم وجود مشکلات تحریم، یک برند مشترک با شرکت‌های خارجی تحت عنوان برند مگلوب به ثبت رسانده که این برند، استانداردهای خارجی را اخذ کرده تا در بازارهایی که نیازمند اخذ تأییدیه‌های اروپایی است، را پوشش دهد.
فیضی با بیان اینکه "درحال حاضر نیاز داخلی توسط شرکت‌های تولیدکننده روغن داخلی تأمین می‌شود"، گفت: بخشی از برندهایی که تحت عنوان برند خارجی در داخل کشور عرضه می‌شوند، عمدتا در داخل ایران تولید می شوند و حتی روغن پایه را نیز از شرکت‌های تولیدکننده بزرگ روغن، مثل شرکت نفت سپاهان خریداری می‌کنند.
وی افزود: این یک نگاه حمایتی از طرف شرکت نفت سپاهان برای شرکت های کوچکتر و بخش خصوصی است که چند صد بلندینگ و شرکت‌های خرد در این حوزه در حال فعالیت داریم که با خرید روغن پایه از بورس که قریب به 70درصد آن روغن پایه تولیدی شرکت نفت سپاهان است، فعالیت می‌کنند که ممکن است تحت عنوان برند خارجی یا متفرقه تولید کنند و در بازار عرضه کنند.

این کارشناس صنعت روانکار با بیان اینکه "از سال 97 به بعد، بحث قیمت‌گذاری نرخ روغن تحت سیاست‌های سازمان حمایت قرار گرفته"، گفت: باید این قیمت گذاری به‌صورتی انجام شود که حمایت‌های لازم از 4 شرکت اصلی تولید روغن کشور صورت بگیرد.
وی ادامه داد: بحث فرهنگ مصرف هم بسیار مهم است، وقتی شخصی با توجه به هزینه‌های خودرو و تجهیزات صنعتی، روغنی را مصرف می‌کند، باید این شناخت را پیدا کند که آیا این روغنی که می خواهد مصرف کند، مطابق با نیازهای استانداردی مورد مصرف هست و در این صورت از روغن مناسب استفاده خواهد کرد.
فیضی با اشاره به توانمندی‌های شرکت‌های داخلی تولید روغن گغت: الان مارینگی را تأمین می‌کنیم که شرکت ملی نفتکش و سازمان کشتیرانی تا 10 سال پیش، بخش عمده‌ای از آن را از بازار خارجی تأمین می‌کردند اما امروز بخش عمده‌ای از نیاز را داریم در داخل تولید می‌کنیم.
وی افزود: همچنین صنایع و نیروگاه‌های کشور که در گذشته بیشتر نیاز به روغن‌های صنعتی را از خارج از کشور تأمین می‌کردند، امروز عمده نیاز خود را از داخل تأمین می‌کنند و حتی اخیرا نمونه‌ای از روغن را برای استفاده در نیروگاه‌های عراق به این کشور ارسال کرده‌ایم.
این کارشناس صنعت روانکار با اشاره به وجود روغن‌های تقلبی در بازار روغن ایران گفت: روغن‌های تقلبی، علاوه بر برندهای داخلی، حتی ممکن است تحت عنوان برندهای خارجی نیز در بازار عرضه شوند.
وی افزود: شرکت نفت سپاهان برای اینکه روغن تولیدی خود را به دست مصرف کننده نهایی برساند، بزرگترین سیستم پخش مویرگی در صنعت روغن موتور را تحت عنوان شرکت کیمیا اسپیدی قشم ایجاد کرده و الان کار پخش روغن‌های سپاهان به همین شرکت به‌صورت کامل محول شده و با اینکار و با ایجاد انبار در سرتاسر استان‌های کشور، سهم مهمی را در حذف برخی واسطه‌ها و رفع مشکلات اینچنینی که در صنعت روغن در گذشته زیاد داشتیم، داشته است.
فیضی با بیان اینکه "واحد R&D شرکت نفت سپاهان در مدیریت جدید تحت توسعه است"، گفت: این شرکت به‌عنوان یک شرکت پیشرو، به زمینه تولید روغن‌های صنعتی ورود جدی داشته و هم‌اکنون روغن‌های مورد استفاده در دامپتراک‌های معادن که تا 200 تن به صورت 24 ساعته فعالیت می‌کنند را تأمین می‌کند.
وی افزود: همچنین واحد FRW‌ نفت سپاهان به منظور افزایش کیفی تولید روغن پایه به زودی راه‌اندازی می‌شود و این شرکت به عنوان بزرگترین تولیدکننده روغن پایه گروه یک، باید به سمتی برود که نیاز کشور در روغن پایه گروه‌های 2 و 3 هم تأمین شود که این مسئله هم در قالب پروژه‌هایی تعریف شده و شرکت نفت سپاهان به سمتی در حال حرکت است که روزی برسد ایران دیگر واردکننده روغن پایه گروه 3 هم نباشد و گام‌های بعدی برای صادرات برنامه‌ریزی شده است.

نیاز به تعامل بین خودروساز، روغن‌ساز و موتورساز داریم
در ادامه این میزگرد، رضا سلطانی، کارشناس صنعت خودرو اظهار کرد: روانکارهایی که تولید می‌شوند، وظیفه اصلی آنها روغن کاری قطعاتی است که در برابر هم و نسبت به هم درحال حرکت هستند که البته وظایف دیگری مثل خنک‌کاری، کاهش ارتعاشات و سروصدا هم دارند.
وی افزود: در سیستم موتور احتراق داخلی اگر بخواهیم به وظایف اصلی روغن به‌خوبی برسیم، نیاز به تعامل بین خودروساز، روغن‌ساز و موتورساز داریم.
سلطانی با بیان اینکه "در صنعت خودروسازی به روغن به عنوان یک قطعه نگاه می شود"، گفت: موتور دارای قطعات مختلفی است و باید به روغن هم به عنوان قطعه ای نگاه کرد که آزمون‌ها، شبیه سازی‌ها و فرآیندهایی که نیاز هست یک روغن از جانب یک خودروساز و موتورساز مورد تأیید قرار بگیرد، باید طی شود.
این کارشناس صنعت خودرو اظهار داشت: شرکت‌های خودروسازی از ‌جمله ایران خودرو برای به‌روز شدن در بازار نیاز به موتورهایی دارند که تکنولوژی به‌روزی داشته باشند و با افزایش توان و گشتاور این موتورها، نیاز است که قطعات و من‌جمله روغن به‌روز شوند.
وی افزود: یکی از الزامات پیش رو، کاهش مصرف سوخت در موتورهای تولید داخل است که یکی از مسائل تأثیرگذار در کاهش مصرف سوخت، همین روغن موتور است؛ در پروژه اخیر EF7 پلاس یا پروژه سه سیلندر، برای کاهش مصرف سوخت نیاز داشتیم که روغن 0W20 استفاده شود که این نوع روغن نسبت به نرم روغن‌های دربازار، دارای گران‌روی کمتری و عملکرد مناسب‌تری به لحاظ مصرف سوخت است که به این سمت رفتیم.
سلطانی با بیان اینکه "نیاز به تعامل با شرکت‌های روغن‌ساز داشتیم"، گفت: یکی از کارهای خوبی که با شرکت نفت سپاهان انجام شد، این بود که روغن 5w20 با سطح کیفیت بالا تولید شده که نیاز داخلی روز خودروی کشور را تأمین می‌کند.
وی افزود: روغن 020 که به آن نیاز داشتیم تا پیش از این باید به صورت وارداتی تأمین می‌شد که با تولید روغن 5W20 با حفظ پارامترهای استانداردی که نیاز داریم، در هزینه‌ها بسیار صرفه‌جویی خواهد شد و استفاده از این نوع روغن به کاهش مصرف سوخت نیز کمک خواهد کرد.
این کارشناس صنعت خودرو خاطرنشان کرد: چندسالی است که تلاش می‌کنیم به خودروسازان داخلی القا کنیم که با همکاری شرکت‌های روغن‌ساز ایرانی که در توسعه روغن فعال هستند، اسم و برند روغن موتور تولید داخل که مناسب هر خودرو است، در دفترچه خودرو آورده شود و با پایش و انجام تست‌های تکمیلی، روغن موتور بهینه تولید داخل برای هر خودرو، در دفترچه آن به مصرف کننده پیشنهاد و معرفی شود که این کار توسط شرکت‌های بزرگ خودروسازی جهان با همکاری با شرکت های روغن‌ساز برتر دنیا در حال انجام است.

سهم کمتر از یک‌درصدی ایران در بازار روغن جهان
همچنین در ادامه این میزگرد، سهیل رشیدی اقدم، رئیس مرکز نوآوری انرژیک دانشگاه امیرکبیر اظهار داشت: بحث بازارسازی برای روغن‌های تولید داخل چه در داخل کشور و چه در خارج از کشور، موضوعی مهم است.
وی افزود: روغن موتور با دو نوع بالای 70درصد مواد معدنی و زیر 70درصد طبقه‌بندی می‌شود که اگر بالای 70درصد باشد، در کد خاصی صادر می‌شود که در بخش نفت و قیر و فرآورده‌های نفتی طبقه‌بندی می شود و اگر زیر 70درصد باشد که در زمینه گریس و مواد دیگر قرار می‌گیرد.
رشیدی با بیان اینکه "سال گذشته 478 میلیارد دلار مصرف روغن موتور، روانکار و گریس‌های مختلف را در کل دنیا داشتیم"، گفت: کمتر از یک درصد این بازار بزرگ سهم ایران است و در این یک درصد هم اغلب برندهای بزرگ و معروف حضور ندارند.
وی ادامه داد: روغن‌سازان ایرانی اغلب نمی‌توانند به دلیل تحریم‌ها، استانداردهای بین‌المللی را به صورت مستقیم اخذ کنند، مجبور می‌شوند مطابق استاندارد کار کنند و به شبیه‌سازی استاندارد روی آورند و شبیه‌سازی استاندارد الزام قانونی یا ایزویی را به صورت کامل نمی تواند پوشش دهد.
رئیس مرکز نوآوری انرژیک دانشگاه امیرکبیر تصریح کرد: بحث بازارسازی بین‌المللی مستلزم این هست که در فضای دیجیتال بیشتر کار کنیم که روغن‌سازان ایرانی در این زمینه خیلی ورود قوی و جدی تا امروز نداشته‌اند.
وی افزود: زمینه دیجیتال در بازارسازی یک زمینه بکر محسوب می‌شود، در ایران هزینه تولید روغن بسیار ارزان‌تر از کشورهای دیگر تمام می‌شود و می‌توانیم با سودهای کلانی روغن‌ها را با کیفیت خوب، صادر کنیم.
رشیدی با بیان اینکه "صادرات روغن موتور تولید ایران در سالهای اخیر به کشورهای منطقه صورت گرفته"، گفت: برای فروش به بازارهای اصلی باید استانداردهای بین‌المللی را رعایت کنیم و راهکاری برای اخذ این استانداردها اتخاذ کنیم.
رئیس مرکز نوآوری انرژیک دانشگاه امیرکبیر اظهار داشت: تولید 4 شرکت روغن‌ساز داخلی 85درصد نیاز مارکت صنعت روانکار را پاسخ می‌دهد و 15 درصد این بازار توسط تولیدات خارجی تأمین می‌شود که البته بخشی از آن روانکارهای خاصی برای صنایع خاص است که در دنیا نیز تولیدکنندگان محدودی دارد.
وی افزود: در خصوص توسعه صادرات تولیدات داخلی صنعت روانکار، یکی از مهمترین مسائل کسب استانداردهای روز دنیا است که در این زمینه یک راهکار مشخص، شراکت و همکاری با شرکت‌های خارجی است که شرکت نفت سپاهان این مسیر را به خوبی آغاز کرده است.
رشیدی با اشاره به آغاز تعامل شرکت‌های خودروساز داخلی با تولیدکنندگان برتر روغن‌موتور در داخل کشور، گفت: در زمینه صنعت موتورسیکلت و روغن‌های مورد نیاز آن، ورود جدی نداشته ایم و اغلب موتورسیکلت‌هایی که در ایران مورد استفاده قرار می‌گیرند بر اساس آب و هوا و شرایط کشور تولیدکننده، به تولید رسیده‌اند؛ درحالی که این ظرفیت وجود دارد تا شرکت‌های تولیدکننده موتورسیکلت نیز با راه‌اندازی واحدهای R&D ضمن به‌روزسازی شاخصه‌های تولیدی خود با شرایط ایران، با تعامل با شرکت‌های تولید روغن موتور ایرانی، روغن موتور مناسب هر نوع موتور را شناسایی و به مصرف کننده پیشنهاد دهند.
وی افزود: تعامل شرکت های خودروساز و موتورساز با شرکت‌های تولیدکننده روغن می‌تواند ضمن رونق بیش از پیش فعالیت برای تولیدکنندگان داخلی، برای مصرف‌کنندگان نهایی نیز آثار بهینه زیادی به همراه داشته باشد.