حداقل ازیک دهه گذشته تاکنون بورس ایران این رویا را در سر می پروراند که بتواند در بازار معاملات خود این کالای باارزش و طلای سیاه را بدور از هر گونه انحصار عرضه کند. زیرا با ورود نفت به بورس ایران علاوه بر سنگین شدن وزنه این بازار، اعتبار خاصی به بازار کالایی می دهد و پیداشدن سروکله مشتریان و سرمایه گذاران قدرقدرت به این بازار به وجاهت بورس می افزاید. قطعا با رونق عرضه نفت در بورس همه نگاه ها به بورس ایران و اهمیت آن معطوف می شود و این بازار می تواند رشد قابل توجهی پیدا کند.
بورس که نمادی از اقتصاد ایران است کاملا نشان می دهد وضعیت بازار ایران از چه سمت و سویی برخوردار و با چه چالش هایی مواجه است . شاید اگر نگاهی به دیگر جنبه های اقتصادی بیندازیم این بازتاب به روشنی خود را نشان ندهد اما بورس آینه‌وار این تصویر اقتصاد را نه تنها به هر ایرانی بلکه به هرسرمایه گذار خارجی هم نشان می دهد.
کارشناسان بورس بارها و بارها به اهمیت بازار سرمایه به عنوان بازاری شفاف تاکید کرده و راهکارهایی را ارائه داده بودند، حتی نسبت به عرضه نفت و برخی از فراورده های نفتی که هم اکنون عرضه آن ها با مشکلاتی مواجه است نیز توصیه هایی کرده بودند که باید خیلی سال ها قبل بازار انرژی حضور خود را در بورس جدی می گرفت. یعنی شاید در مواقع غیر تحریمی در شرایطی که بازار مبادلات دولتی داغ بود به این بازار شفاف توجه می کردیم تا حداقل در آن زمان بازار این آزمون و خطاهای خود را به سهولت و به دور از هر گونه قضاوتی پشت سر بگذارد.
امروز ۱۵ بهمن ماه چهارمین عرضه نفت خام در بورس نیز بدون خریدار به پایان رسید. عرضه ایی که از هفته ها قبل اطلاع رسانی شده بود و می توانست حداقل مشتری خاص خود را بیابد. این میزان عرضه نفت با این حجم قطعا مشتری خود را دارد اما عرضه نشدن نفت به صورت مستمر یک سو قضیه و نداشتن مشتری یک سو و قضاوت دیگری است.
امروزعلی حسینی مدیرعامل بورس انرژی در گفتگو با چند رسانه در زمینه عدم فروش نفت خام سبک در بورس انرژی اظهار داشت که چند خریدار از سوی کارگزاری‌ها مراجعه و پیشنهادهای خود را اعلام کردند، اما به دلیل شرایط خرید و تضامین این عرضه منجر به معامله نشد.
با اعلام این خبر شاید برخی به عدم موفقیت این عرضه بیندیشند و از راهبرد این شیوه ناامید شوند اما به اعتقاد برخی از کارشناسان بورس نباید از بورس انتظار انجام معاملات پیش بینی شده ای را داشت زیرا این بازار مبادله ای می تواند ریسک خود را داشته باشد.
این موضوع را قطعا کارشناسان بازار سرمایه به راحتی تحلیل می کنند اما بازار که همواره به دنبال رونق بازار نفت خام در بورس است نمی تواند منتظر این آزمون خطاها بنشیند و به سرعت تحلیل عدم موفقیت عرضه نفت را سر می دهد درحالیکه شاید تحریم ها دلیلی بر عرضه نفت خام در بورس باشد اما باید منتظر بود و اجازه داد تا این بازار کالایی خود را در بورس پیدا کند.
وزارت نفت که به صراحت از بورس و رونق این بازار سخن می گوید باز جای شکر دارد. زیرا پیشترها این وزارت اعتقادی به عرضه نفت در بورس نداشت زیرا معتقد بود سازوکار پیچیده ای دارد و باید بسترسازی آن فراهم شود اما تحریم ها این تصمیم گیران را پای میز مذاکره رساند تا در یک جمع مدیران بورس و نفت، به یک اجماع رسیده و این بستر را فراهم کنند.
حال نکته اینجاست که از یک طرف بورس ایران در تلاطم رونق عرضه نفت است و تمام سازوکار حرفه ای خود را به کار می بندد تا این مهم را با جدیدت دنبال کند و از سوی دیگر وزارت نفت به دلیل همان آزمون خطاها با عرضه مقطعی و حجم کم به دنبال راه دیگری برای فروش نفت است.
توصیه کارشناسان بازار سرمایه و حوزه انرژی بر این پایه است که شرکت ملی نفت نسبت به عرضه نفت ناامید نشود زیرا این راه فقط ابتدا و انتهای مشخصی دارد اما طول مسیر با چالش ها و قضاوت هایی همراه است که باید این چالش ها را یک به یک برای رسیدن همان هدف مشخص پشت سرگذاشت.
مریم بابایی