شدت نوسان در بازار نفت طی چند ماه گذشته به حدی رسیده است که در ماه آوریل پایین‌ترین قیمت نفت را شاهد بودیم و در می بهترین بازدهی ماهانه برای نفت‌خام آمریکا رخ داد. ماه گذشته میلادی، بهای نفت شاخص وست تگزاس اینترمدییت ۸۸ درصد افزایش یافت که با اختلاف بزرگ‌ترین رشد ماهانه تاریخ به‌شمار می‌آید. پیش از این در سپتامبر ۱۹۹۰ این نفت شاخص ۶/ ۴۴ درصد افزایش یافته بود که بیشترین رشد را در یک ماه نشان می‌داد. در این میان، نفت برنت نیز ۸۱/ ۳۹ درصد در این بازه زمانی افزایش یافت که بهترین ماه این شاخص از سال ۱۹۹۹ به حساب می‌آید.
بزرگی این اعداد نیز تا حدودی به دلیل پایین بودن قیمت‌ها  است که با افزایش جزئی، بازدهی قیمتی درصدهای به نسبت بزرگی را نشان می‌دهد. در همین راستا باید گفت که نفت هنوز نتوانسته حدود نیمی از ارزش خود از اوج ابتدای سال را بازیابد. با این وجود عوامل بنیادین بازار نیز از اواخر آوریل روز‌به‌روز بهتر شده که در گزارش‌هایی مبنی بر نزدیک شدن حجم عرضه و تقاضا در بازار نفت قابل مشاهده است. تقاضا در ماه آوریل به یکی از پایین‌ترین سطوح خود با کاهش حدود ۳۰ درصدی رسیده بود که با کنترل شیوع کرونا به‌خصوص در چین و بازگشایی بسیاری از کسب‌و‌کارها در آسیا، اروپا و آمریکا روندی رو به رشد به خود گرفته است. موضوعی که کارشناسان بر آن صحه می‌گذارند تغییر در سطح واکنش بازار به تغییرات در عرضه و تقاضا است. به این معنا که در گذشته و در زمانی که نفت درحال سقوط به سطوح پایین‌تر بود، تقاضا مهم‌ترین عامل در بازار بود. اما در ماه اخیر با اجرایی شدن توافق کاهش تولید اوپک‌پلاس، افت تولید در آمریکا، کانادا، نروژ و... و چشم‌انداز ادامه این کاهش با توجه به پایین آمدن تعداد دکل‌های حفاری فعال در میادین شیل، کفه اهمیت عرضه نسبت به تقاضا سنگینی می‌کند.
مراسم جشن نفت؟
نفت‌خام آمریکا بهترین ماه خود را به لحاظ بازدهی درصدی پشت‌سر گذاشت. در این ماه شاخص وست تگزاس اینترمدییت ۸۸ درصد افزایش یافت تا دو برابر رکورد قبلی بهترین بازدهی ماهانه در سپتامبر ۱۹۹۰ رشد کند. با این وجود نفت حال و روز چندان خوشی ندارد. در واقع شدت ضربه‌ای که به قیمت نفت در ماه‌های مارس و آوریل خورد آن‌قدر سنگین بود که اولا هر میزان رشدی با درصدهای بزرگ در شاخص‌ها نمایان می‌شد و دوما نفت برای رسیدن به سطوح قیمتی ابتدای سال راه بسیار طولانی در پیش دارد، به‌طوری‌که نفت‌خام آمریکا درحال‌حاضر ۴۶ درصد پایین‌تر از اوج خود در ژانویه (۶۵/ ۶۵ دلار در هر بشکه) قرار دارد. کم‌و‌بیش همین روند برای نفت شاخص برنت نیز صادق است. این نفت شاخص برای سررسید ماه جولای که در روز جمعه، آخرین روز  معاملاتی ماه منقضی شد به ۳۳/ ۳۵ دلار بر بشکه رسید. این سطح قیمتی رشد ماهانه ۸۱/ ۳۹ درصد را نشان می‌دهد که بیشترین بازدهی در یک ماه از سال ۱۹۹۹ است. با این حال سررسید پرمعامله‌تر آگوست برنت در این روز بیش از ۵ درصد رشد کرد تا به قیمت ۸۴/ ۳۷ دلار در هر بشکه برسد. با احتساب سررسید آگوست، بازدهی ماهانه برنت به ۷۴/ ۴۹ درصد خواهد رسید. با وجود رقم خوردن چنین بازدهی کم‌نظیری، برنت نیز فاصله زیادی تا حدود ۷۲ دلار بر بشکه ژانویه دارد. این شاخص ابتدای سال ۶۵ دلار بر بشکه معامله می‌شد. در این راستا رجینا میر، رئیس بخش جهانی انرژی در KPMG به سی‌ان‌بی‌سی می‌گوید: «مشخصا (می) حس بهترین ماه نفت را نمی‌دهد. بهای ۳۰ و چند دلاری نفت وست تگزاس اینترمدییت به طور واضح  بهتر از جایی است که در انتهای آوریل بودیم، اما برای بازگرداندن بخش عمده‌ای از تولید به مدار کافی نیست.» به معنای دیگر نفت در این سطح چیزی برای جشن گرفتن ندارد، هرچند فعالان امیدوارند این روند ادامه پیدا کند. میر معتقد است بازار بیشتر از چیزی که واقعا در جریان است، مثبت است و هنوز برای خوش‌بینی زود است. او در مورد تغییر اهمیت عرضه و تقاضا در بازار فعلی نیز گفته فکر نمی‌کند عامل تقاضا ریشه این خوش‌بینی باشد و کاهش سریع عرضه است که حس بازار را مثبت نگه داشته است. به عقیده میر همین موضوع ریسک فشار کاهشی بر قیمت نفت را افزایش داده است. علاوه بر این، بسیاری از کارشناسان حوزه نفت نگران بازگشت تولید در برخی میادین به‌دلیل روند افزایشی قیمت نفت هستند، چراکه در صورت وقوع سریع این سناریو، توازن نسبی بازار از بین می‌رود و قیمت‌ها توانایی رشد بیش از سطوح فعلی را نخواهند داشت یا حتی به سطوح پایین‌تر خواهند رفت.
کاهش تولید در چه وضعیتی قرار دارد؟
هفته گذشته گزارش اوپک منتشر شد که نشانگر تعهد ۷۴ درصدی اعضای این گروه به توافق اوپک‌پلاس بود. بر اساس این گزارش، عربستان به سهمیه خود بسیار نزدیک شده و در ماه می روزانه ۶/ ۸ میلیون بشکه نفت تولید کرده که حدود ۱۰۰ هزار بشکه بیش از میزان توافق شده در آوریل است. در این میان عراق و نیجریه هنوز تعلل زیادی نسبت به این موضوع نشان می‌دهند. دانیل گربر، مدیر اجرایی پترولجستیکس که عرضه نفت اوپک را از طریق ردیابی نفتکش‌ها بررسی می‌کند گفت: «اوپک شروع بزرگی در ماه می ‌داشت و تولید خود را ۵ میلیون بشکه در روز نسبت به ماه آوریل پایین آورد. ولی هنوز تا تعهد کامل به قرارداد کاهش تولید راه زیادی در پیش است. پس از گذشت کمتر از چهار هفته بین امضای قرارداد و آغاز اجرای آن بسیاری از کشورها هنوز هم به قراردادهای خود با خریدارانشان پایبند هستند و کاهش تولید خود را به سطحی که در مورد آن توافق شده نرسانده‌اند.» در این میان، عربستان قول داده از امروز (اول ژوئن) کاهش تولید خود را به میزان یک میلیون بشکه دیگر تعمیق کند که به نظر می‌رسد اثر این تصمیم که با همراهی امارات و کویت روبه‌رو شد، در قیمت نفت در بازارهای آتی لحاظ شده باشد اما با به وقوع پیوستنش، بازار فیزیکی جان تازه‌ای خواهد گرفت و این بر آتی‌ها نیز تاثیر می‌گذارد. علاوه بر این موضوع دیگری که بسیار در رالی نفت در پنج هفته گذشته موثر بوده، کاهش تولید در آمریکا بوده است. براساس آماری که اداره اطلاعات انرژی آمریکا پنج‌شنبه هفته گذشته منتشر کرد، تولید در این کشور ۱۰۰ هزار بشکه در یک هفته کاهش یافته و به ۴/ ۱۱ میلیون بشکه در روز رسیده است.
علاوه بر این تعداد دکل‌های حفاری در آمریکا به دوران پیش از ظهور نفت شیل در سال ۲۰۰۹ رسیده است که چشم‌انداز کاهش تولید در آینده را پیش‌روی تحلیلگران می‌گذارد. بر اساس گزارش بیکر هیوز، دکل‌های نفتی فعال در آمریکا برای یازدهمین هفته پیاپی کاهش یافت تا به ۲۲۲ واحد برسد. بیکر هیوز تعداد ماشین‌آلات حفاری خاموش شده در آخرین هفته بررسی شده را ۱۵ عدد اعلام کرده است.
از طرفی روابط تجاری آمریکا با چین، دو اقتصاد برتر دنیا، که در ژانویه به یک آتش‌بس رسیده بودند، در هفته‌های اخیر تنش‌آلود شده و برخی از کارشناسان همین موضوع را مانعی برای بازگشت قیمت نفت به سطوح پیش از شیوع کرونا در نیمه دوم سال می‌دانند. با این وجود وقتی اواخر هفته گذشته یک مقام دولتی آمریکا گفت با وجود بالا گرفتن اختلافات و احتمال اعمال تحریم علیه چین، لغو فاز اول توافق تجاری دو طرف در دستور کار نیست، بهای طلای سیاه با جهشی ۵ درصدی مواجه شد.م
منبع دنیای اقتصاد