مریم بابایی - فروش نفت و میعانات گازی به میزان دو میلیون ۳۰۰ هزار بشکه ای روزانه از سوی ریاست جمهوری در بودجه ۱۴۰۰ در زمانی مطرح شد که همه بارقه های امید از فروش نفت در زمان تحریم در هاله ای از ابهام قرار دارد. اما نکته حائز اهمیت فروش نفت در داخل بود که در مصوبه بودجه ۱۴۰۰ خودنمایی کرد. نفتی که در کشور ما یک نعمت خدادادی است و به وفور وجود دارد اما با تحریم های ظالمانه شرایط فروش بین المللی را از ایران گرفته است. اینکه فروش نفت از راه های مختلف به گفته مسولان در این روزهای تحریم و کرونایی صورت می گیرد حتی اندک، موضوع بحث این مجال نیست. بحث ما فروش نفت در داخل است که بررسی کنیم با کدام یک از بسترهای موجود می تواند عملیاتی و موفق از آب دربیاید؟
در جلسه سران سه قوا و ستاد هماهنگی اقتصادی که در اواخر مرداد ۹۹ تشکیل شد اختصاصا به موضوع فروش نفت در داخل تاکید شد و یکی از بخش های این جلسه بررسی و عملیاتی شدن این طرح بود که کلیات آن مورد توافق سران قوا قرار گرفت اما در زمینه جزییات این طرح نتیجه نهایی حاصل نشد و قرار شد در جلسه آتی سران قوا نهایی شود.
قابل ذکر است که ظرفیت‌های قانونی برای عرضه نفت در داخل وجود دارد و سابقه قانونی در این زمینه هست. در بودجه‌های سنواتی به ویژه در بند (و) تبصره یک قانون بودجه سال ۱۳۹۸ این مجوز به دولت داده شده است. بنابراین اگر تاکنون نفت را در داخل عرضه نکرده بود تاخیر در اجرای قانون هم داشته است و با این رویکرد قانونی دولت می تواند تصمیمات مرتبطی در حوزه اجرای آن بگیرد که این موضوع در بودجه ۱۴۰۰ قوت بیشتری به خود گرفته است.
در مصوبات بودجه ۱۴۰۰ دولت به طور اخص به موضوع فروش نفت در داخل تاکید کرده است و ریاست جمهوری نیز در نشست خبری با خبرنگاران چندین بار به فروش نفت در ۱۴۰۰ تا ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه ای در بازار داخل و بین المللی تاکید کرد و البته بیشترین تاکید هم می توانست فروش نفت در داخل باشد. زیرا زمزمه های فروش آن در داخل چند سالی مطرح است و تاحدودی نیز این میزان در قالب ۷۰۰ هزار بشکه ای در بورس به فروش رفته است.
در جلسه اخیر سران سه قوا که در ۸ دی ماه ۹۹ تشکیل شد به موضوع بودجه ۱۴۰۰ و تامین معیشت مردم توجه شده است و یکی از محورهای بحث هم موضوع بودجه بود، اما به طور ویژه صحبتی از طرح جزییات فروش نفت داخلی مطرح نشد و این طور به نظر می رسد با تایید کلیات بودجه، می تواند فروش نفت از بستر بازار سرمایه و تقویت آن صورت گیرد.
اینکه سال آینده در شرایط ماندگاری تحریم های ظالمانه، دولت در صدد فروش نفت در داخل است قطع به یقین بورس می تواند مبدا فروش نفت باشد. بورسی که سازوکار سازمان یافته ای دارد اما تجربه فروشی موفق از نفت خام را نداشته است. این موضوع در مقایسه با دیگر محصولات و فراورده های نفتی کاملا قیاس چشمگیری است زیرا فروش بنزین در بورس رشد قابل توجهی را از خود نشان داد و به اعتقاد کارشناسان یکی از دلایل موفقیت فروش بنزین و فراورده های نفتی محصول نهایی و قابل مصرف برای خریداران بوده و هست. اما موضوع فروش نفت خام هم می تواند این میزان قابلیت و فروش را داشته باشد که درآمد سال اینده را تضمین کند؟
این موضوع و جزییات فروش آن فعلا به صراحت از سوی دولت مطرح نشده است اما قطعا بورس مکانی برای حضور خریداران داخلی است که متاسفانه تا به این زمان در زمینه فروش نفت موفق نبوده است. حال باید منتظر بود و دید دولت با چه سازوکاری قصد فروش نفت را دارد و قطعا باید مصوبات و مقررات تسهیل کننده و انگیزشی برای فروش اتخاذ کند که این نیز قاعده و برنامه ریزی خاصی را می طلبد.