به گزارش سهام انرژی از پایگاه اطلاع رسانی شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران، پررنگ شدن ردپاي اين اقدامات ملي در صنعت پالايش را مي توان از سال 96 تا كنون به وضوح مشاهده كرد؛ اقداماتي كليدي كه عملياتي ساختن هركدام از آن ها منجر به رقم خوردن دستاوردهاي ملي براي دولت و ملت ايران شد.
اگر نگاهي اجمالي به پازل اقتصادي-صنعتي در كشور انداخته شود، قطعات متعددي را مي توان رصد كرد كه با قرار گرفتن در مجاورت يكديگر ترسيم گر يك تصوير چندبعدي خواهد بود كه هريك گوياي اقدامات گسترده اي است كه دامنه آن از نفتكش ها تا اسكله هاي نفتي، ازمخازن تا خطوط لوله هاي انتقال نفت و فرآورده ها، از انبارها تا تاسيسات پالايشگاهي و درنهايت رينگ بورس انرژي كشيده شده است.
 
افزايش ظرفيت توليد فرآورده هاي نفتي با پالايشگاه ستاره خليج فارس
ستاره خليج فارس به عنوان بزرگترين پالايشگاه ميعانات گازي جهان پس از چندين سال وقفه و معطلي در تكميل واحدها با اقدامات حساب شده و اولويت بندي مناسب مديريت شركت ملي پالايش و پخش فرآورده هاي نفتي ايران از سال 96 در سراشيبي اجرا قرار گرفت و تا سال 97 فازهاي سه گانه اين پالايشگاه با ظرفيت 360 هزار بشكه در روز به بهره برداري رسيد، كه اين اقدام در نوع خود گام بلندي براي رساندن كشور به مرحله خودكفايي در توليد كالاي استراتژيكي مثل بنزين محسوب مي شود. درادامه با بهره برداري از اين پالايشگاه كشور از واردكننده بنزين به بزرگترين صادركننده اين محصول استراتژيك درمنطقه تبديل شد و براي هميشه پرونده واردات بنزين را مختومه كرد.
با نگاهي به آمار مي توان دريافت كه در سال ۹۶ تولید بنزین کشور ۵۹ میلیون لیتر بود وسهم پالایشگاه ستاره خلیج فارس از اين ميزان توليد، ۳ میلیون لیتر بنزین در روز بود، ولي با اقدامات انجام شده و تلاش براي تكميل فازهاي ستاره خليج فارس، با يك جهش آماري در توليد و ظرفيت سازي در سال ۹۸ متوسط تولید بنزین به ۱۰۷ میلیون لیتر در روز رسید.
در ادامه اين اقدامات احداث فاز 4 پالايشگاه ستاره خليج فارس در صدر برنامه هاي شركت ملي پالايش و پخش قرار گرفت.
لازم به ذكر است براي بهره برداري از فاز چهارم پالايشگاه ستاره خليج فارس بايد هزينه اي بالغ بر 3-4 ميليارد دلار صورت مي گرفت و با صرف زماني درحدود سه الي چهارسال اين واحد صنعتي به مدار بهره برداري مي رسيد، اما با بررسي هاي كارشناسانه اي كه روي اين پروژه صورت گرفت مقرر شد تا اجراي اين فاز به صورت نرم افزاري و با استفاده از ظرفيت هاي مازاد تجهيزات و برخي تغييرات فرآيندي در دل 3 فاز موجود اجرايي شود كه با اجراي كامل آن ظرفيت اسمي پالايشگاه به 480 هزار بشكه در روز افزايش يافت.
همچنين با اجرای اين فاز مجازي، روزانه ۱۲۰ هزار بشکه میعانات گازی برای تولید بنزین و نفت‌گاز با استانداردهاي زيست محيطي یورو 5 به ظرفيت اسمي این پالایشگاه افزوده شد.
راه اندازي پالايشگاه ستاره خليج فارس به صورت غير مستقيم نقش مهمي را در توليد گاز كشور گذاشت؛ درحال حاضر ستاره خليج فارس با دريافت روزانه 430 هزار بشكه ميعانات گازي، بخش اعظم دغدغه صنعت گاز كه همان ميعانات گازي است را برطرف كرده است تا ضمن ممانعت از دپو شدن اين محصول جانبي در شرايط تحريم، به استمرار توليد گاز طبيعي درميدان مشترك پارس جنوبي كمك كند.
 
توسعه خطوط لوله انتقال فرآورده هاي نفتي
خطوط لوله به عنوان شريان اصلي نقل و انتقال نفت خام و فرآورده های نفتی از جمله بخش های کلیدی و زیرساختی در صنعت نفت محسوب می شود.
دراين خصوص ظرفیت انتقال نفت و فرآورده های نفتی با بهره برداري بیش از 1000 کیلومتر خطوط لوله طي دو سال گذشته افزايش يافته است.
با بهره برداري از چهار خط لوله مهم نايين/كاشان/ ري ، شازند/قم/ري و تبريز/خوي/ اروميه و آبادان/اهواز طي دو سال اخير در مجموع بيش از 1000 كيلومتر به خطوط لوله كشور اضافه شده و طول اين خطوط لوله انتقال نفت خام و فرآورده هاي نفتي كشور از 14 به 15 هزار كيلومتر افزايش يافته است.
با بهره برداري از اين خطوط از تردد روزانه 3000 نفتكش ممانعت و از سوخته شدن 178 هزار ليتر نفت گاز در باك نفتكش ها جلوگيري شده است. باتوجه به يارانه اي كه دولت براي نفت گاز پرداخت مي كند، با بهره برداري از اين خطوط سالانه رقمي بالغ بر 1282 ميليارد تومان درپرداخت يارانه صرفه جويي انجام گرفته است.
لازم به ذكر است در حال حاضر خطوط لوله انتقال فرآورده هاي نفتي بندرعباس-رفسنجان به طول 468 كيلومتر، رفسنجان-يزد به طول 238 كيلومتر و خط لوله انتقال نفت خام ترش سبزآب-ري به طول 620 كيلومتر نيز در دست اجرا مي باشد كه با بهره برداري از آن ها در مجموع 1300 كيلومتر ديگر به طول خطوط لوله كشور اضافه خواهد شد.
 
افزايش ظرفيت ذخيره سازي فرآورده هاي نفتي
افزايش ظرفيت ذخيره سازي فرآورده هاي نفتي از جمله رويكردهاي مهم و اقدامات موثر در صنعت نفت محسوب مي شود، به وي‍‍ژه آنكه در شرايط گسترش كرونا و كاهش مصرف بنزين و ساير فرآورده ها ضرورت وجود مراكز ذخيره و نگهداري آن ها دو چندان مي شود. اين درحالي است كه افزايش ظرفيت ذخيره سازي علاوه بر موارد اشاره شده، بر قدرت چانه زني كشورها در بازارهاي بين المللي تاثير مستقيمي به جاي مي گذارد.
شركت ملي پالايش و پخش فرآورده هاي نفتي ایران در سال هاي اخير، حدود 800 ميليون ليتر به ظرفيت ذخيره سازي فرآورده هاي نفتي كشور افزود. دراين مقطع انبارهاي جديد در مناطقي همچون ملاير، ماهشهر، شيراز، بيرجند و اروميه تاسيس شد.
در ادامه ساخت واحدهايي از جمله انبار نفت اروميه و ملاير به ترتيب هريك به ظرفيت 120 ميليون ليترو 68 ميليون ليتر به منظور ذخيره سازي فرآورده در مخازن كليد خورد كه هردو انبار در فروردين ماه امسال به بهره برداري رسيدند.

توسعه و بازسازي اسكله هاي نفتي
باتوجه به اهميت بنادر صادراتی در شرایط تحریم، شركت ملي پالايش و پخش فرآورده هاي نفتي ايران با تكيه بر توان داخلي و اعتماد به جوانان موفق به توسعه، نوسازي و افزايش ظرفيت و توان صادراتي در بنادر ماهشهر و شهيدرجايي گرديد؛ رويكردي صنعتي و راهبردي كه در عقبه آن با اتكاء به توان و ظرفيت متخصصان داخلي در سال جهش توليد به ثمر نشست بطوري كه با اجراي طرح هاي توسعه و احداث اسكله هاي جديد صادراتي دراين دو بندر مهم و استراتژيك، ظرفيت صادراتي كشور در بنادر مذكور از 26 ميليون تن درسال به 75 ميليون تن درسال و ظرفيت عملياتي اسكله ها از 18 ميليون تن به 50 ميليون تن در سال افزايش يافته است.
بندر صادراتی ماهشهر قدیمی ترین بندر نفتی کشور از طريق افزايش تعداد اسكله هاي صادراتي از 2 به 8 اسكله و نوسازي اسكله هاي قديمي ظرفيت صادراتي آن از 15 ميليون تن در سال به 45 ميليون تن در سال افزايش يافته و در حال حاضر قابليت پهلودهی به کشتی هایی با ظرفیت35 تا 90 هزار تنی را دارا مي باشد.
همچنين در خصوص بندر شهيد رجايي نيز بايد گفت با داشتن 4 اسكله قابليت پهلودهي به كشتي هايي با ظرفيت 35 الي 45 هزار تني را دارا مي باشد.
اسكله فولاد نيز قابليت پهلودهي به كشتي هايي با ظرفيت 90 هزار تن را دارد.
در مجموع با اجراي طرح توسعه بندر شهید رجایی و فولاد ظرفیت صادراتي به ميزان 40 ميليون تن درسال ايجاد شده است.
شايان ذكر است،‌ تا پيش از اين، بندر صادراتي شهید رجایی تنها داراي دو اسكله و صرفاً قادر به پهلودهي همزمان دو كشتي و ظرفيت سالانه 11 ميليون تن بوده است.

احياي صادرات فرآورده ها از كانال بورس انرژي
بورس انرژي با همكاري مجدانه شركت ملي پالايش و پخش فرآورده هاي نفتي ايران از سال 98مبدل به شاهراهي شفاف جهت عرضه و صادرات انواع فرآوردهاي نفتي و حلال ها به مقاصد صادراتي از راه خشكي و دريا شد.
رونق گرفتن عرضه فرآورده ها در بورس انرژي فرصت مناسبي را براي صادرات توليدات پالايشگاهي به كشورهاي مختلف مهيا كرده است. اين درحالي است كه علي رغم شرايط سخت صادرات زير سايه تحريم ها،‌ تمام ارزهاي صادراتي حاصل از فروش فرآورده ها طي اقدامات هوشمندانه‌ای كه برای نقل و انتقال مالی این معاملات صورت گرفت، به خزانه دولت واريز شده است.
بدين ترتيب طي چند سال گذشته با افزايش توليد بنزين استاندارد با اتكا به پالايشگاه ستاره خليج فارس پرونده واردات از مهرماه سال 1397 بسته شد و ايران رسما به باشگاه صادركنندگان بنزين پيوست به گونه اي كه فقط در هفت ماهه سال ۹۹ ايران به عنوان صادرکننده فعال بنزین در منطقه حضور يافته و در این مدت از محل صادرات بنزین درآمدی حدود ۱.۴ میلیارد دلار به دست آورده است.