به گزارش بازار انرژی، سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان در گزارشی وضعیت تنظیم بازار محصولات پتروشیمی در سال 1400و سه ماه ابتدای 1401 را بررسی کرده است، در این گزارش که آمار آن از سازمان‌های مختلف تهیه شده است، بر اساس آمار سامانه جامع تولید و فروش شرکت ملی صنایع پتروشیمی، در بخش تولید در سه ماه سال جاری بالغ بر 15 میلیون تن انواع محصولات پتروشیمی تولید شده است که از این میزان، 1.9 میلیون تن مواد پلیمری، 6.8 میلیون تن مواد پایه و شیمیایی و 6.3 میلیون تن سایر محصولات توسط 55 مجتمع پتروشیمی تولید شده است که در مقایسه با سه ماه نخست سال قبل، دو درصد رشد را نشان می‌دهد. با تاکید بر بخش مواد پلیمری، نگاهی به آمار این سامانه نشان می‌دهد که میزان تولید مواد پلیمری در سه ماه نخست سال گذشته برابر با 1.93 میلیون تن بوده که این رقم در مدت مشابه امسال به 1.98 میلیون تن رسیده است که نشان می‌دهد مواد پلیمری هم دو درصد تغییر داشته اند.
نگاهی به وضعیت توزیع بورسی انواع محصولات پتروشیمی حاکی از آن است که از حجم 4.880 هزار تن محصولات پتروشیمی که در 3 ماه نخست سال در داخل کشور به فروش رسیده است، 1.217 و 512 هزار تن ذیل گروه‌های پلیمری و شیمیایی بورس کالای ایران و 266 هزار تن محصولات پایه در رینگ داخلی بورس انرژی عرضه شده‌اند که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل عرضه به میزان4 درصد، تقاضا به میزان 39 درصد و حجم معاملات به میزان 23 درصد افزایش داشته است. این میان سهم گروه کالایی پلیمری، در 3 ماه نخست سال گذشته در بخش عرضه 1.192 هزارتن، در بخش تقاضا 1.125 هزارتن و در بخش معامله 788 هزار تن بوده که این ارقام در 3 ماه نخست امسال به ترتیب به 1.217 هزار تن در بخش عرضه، 1.771 هزار تن در بخش تقاضا و 1.072 هزار تن در بخش معامله رسیده است. در واقع مقایسه 3 ماه نخست امسال و سال 1400 نشان می‌دهد که میزان عرضه 2 درصد، تقاضا، 57 درصد و معاملات 36 درصد تغییر داشته است.
بر اساس گزارش سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان، در بخش قیمت نرخ پایه و نرخ معامله شده محصولات پلیمری در خرداد سال جاری نسبت به فروردین سال 1400 تقریبا ثابت بوده است. همچنین در 3 ماه نخست سال جاری در 55 درصد از محصولات پتروشیمی، رقابت قیمتی حادث شده که در مجموع بالغ بر 23 هزار میلیارد ریال به بهای تمام‌شده تولید صنایع پایین‌دست اضافه شده است. آمارها نشان می‌دهد بالاترین رقابت‌ها مربوط به کالاهای « پلی وینیل کلراید گرید 65»، « پلی اتیلن ترفتالات بطری و نساجی »، « پلی پروپیلن شیمیایی» و « پلی‌اتیلن سنگین لوله» بوده است که مجموع 65 درصد از ارزش کل رقابت را در برمی‌گیرد.
سازمان حمایت در بخش دیگری از گزارش خود به عملکرد خریداران در سال 1400 و 3 ماه نخست سال جاری پرداخته است که بر اساس آن در زمینه فروش داخلی، حدود 3هزار واحد تولیدی در سه ماه نخست سال جاری از بازار اصلی بورس کالا محصولات پتروشیمی خریداری کرده‌اند که از این تعداد، یک‌هزار و 600 واحد تولیدی با سهم 50 درصد از ارزش کل معاملات بورس کالا، اطلاعات تولید، فروش داخلی و صادرات خود را در سامانه جامع تجارت ثبت کرده‌اند. با در نظر گرفتم ارزش کل کل فروش داخلی واحدهای تولیدی پایین‌دست، بالغ بر 400 هزار میلیارد ریال انواع کالای نهایی و واسطه‌ای مورد معامله قرار گرفته است.
همچنین 36 درصد از کل ارزش فروش داخلی به محصولات طبقه کالایی «ملزومات و قطعات پلاستیکی مورد مصرف در بسته‌بندی و نگهداری کالا» شامل بطری، مخزن، کیسه و … تعلق دارد.
صادرات سه ماهه محصولات تولیدی صنایع پایین‌دستی هم بر اساس آمارهای گمرک جمهوری اسلامی ایران، حاکی از آن است که در 3 ماه اخیر223 هزار تن کالای تولیدی از سوی خریداران محصولات پتروشیمی از بورس صادر شده است که تحت عنوان مواد پلاستیکی و اشیای ساخته شده از این مواد، 43 درصد رشد داشته است.
چالش‌های فعلی بازار محصولات پتروشیمی
بر اساس گزارش سازمان حمایت، نخستین چالشی که بازار محصولات پتروشیمی در شرایط فعلی با آن رو به رو است، اجرایی نشدن واردات تلفیقی محصولات دارای کمبود است و نکته قابل توجه در بحث واردات تلفیقی به تعویق افتادن مداوم تحویل کالای وارداتی است و به خریداران این پیام را می‌دهد که ازم جدی برای واردات از طرف تامین کنندگان وجود ندارد و این موضوع سبب شده است که رقابت ها به بازار بازگردد که ادامه روند فعلی و عدم واردات سبب می‌شود که صنایع پایین دست با رشد قیمت پایه محصول داخلی مواجه خواهند شده و در نتیجه آن تولیدکنندگان اقدام به افزایش قیمت کالاهای تولیدی خود کرده، در نهایت مصرف‌کنندگان کالاهای نهایی تاثیر آن را می پذیرند.
چالش دیگری که در بازار محصولات پتروشیمی وجود دارد، قیمت گذاری و چالش های آن است که چهار رویکرد در این زمینه بر اساس دستورالعمل تنظیم بازار محصولات پتروشیمی در نظر گرفته شده است مدل اول احصای قیمت فوب ایران از نشریات جهانی مدل دوم راجع به بازارهای هدف صادراتی مدل سوم نرخ گذاری بر مبنای ضوابط قیمت گذاری هیئت تعیین و تصویب قیمت ها و مدل چهارم بر اساس توافق میان فروشندگان و خریداران است.