امیر سامان مولوی تبریزی
کارشناس انرژی
از زمانی که موضوع ناترازی و کمبود برق جدی‌تر شد، دست اندرکاران به تکاپو افتادند تا راهکاری بیاندیشند و تدابیری را پیاده کنند تا موضوع توسعه تجدیدپذیرها بیشتر مورد توجه واقع شود. واقعیت این است که در گذشته، به برنامه ریزی توسعه تجدیدپذیرها توجه شده بود اما به دلیل دسترسی به برق نیروگاه های حرارتی و آبی، تحقق توسعه نیروگاه های تجدیدپذیر بوجود نیامد و برای آن هم هزینه ای اختصاص نیافت. حتی زمانی که منابع ارزی خوبی از فروش نفت به دست می آمد (دولت های نهم و دهم)  و می توانست به توسعه تجدیدپذیرها کمک کند نیز اقدامی حاصل نشد و توسعه تجدیدپذیرها مغفول ماند. و پرواضح است که این روز و سال ها که اقتصاد با کمبود منابع مالی از یک سو و رویارویی با سخت تر شدن تحریم ها مواجه است، قابلیت توسعه آن با شرایطی به مراتب سخت تر مواجه است، اما ناچارا باید از توانمندی های ساخت داخل و ظرفیت واردات تجهیزات استفاده کرد تا این بخش از انرژی را توسعه داد. زیرا نیاز به برق که بنیان اساسی اقتصاد است و چرخه اقتصاد و تولید با برق می چرخد لازم است هر چه سریعتر نسبت به توسعه این بخش اقدام کرد و هر آنچه توان داشت به کار برد.
کمبود انرژی در دنیا موضوعی است که بیشتر کشورها بویژه اروپا را به سمت توسعه تجدیدپذیرها کشانده است و رشد تجدیدپذیرها در آن کشورها نه تنها سالانه بلکه 6 ماهه و سه ماهه در حال رکورد زدن است و می توانیم به جرات بگوییم که در مقایسه با دنیا ما در توسعه این بخش بی توجه بوده ایم.
اشاره به تولید برق تجدیدپذیرها در اروپا حاکی از آن است که بر اساس گزارش رویترز، تولید برق خورشیدی در اروپا در سه ماهه اول سال ۲۰۲۵ نسبت به ماه‌های مشابه سال ۲۰۲۴ بیش از ۳۰ درصد افزایش یافته است.
در سه ماهه اول سال ۲۰۲۵، ترکیه با ۵۴ درصد، هلند با ۶۳ درصد، لهستان با ۴۴ درصد و سوئیس با 43 درصد، بیش از دیگر کشورها در اروپا برق خورشیدی نسبت به مدت مشابه سال قبل آن تولید کرده اند. . علاوه بر آن آلمان، یونان، هلند و اسپانیا در سه ماهه اول سال، سهمی بیش از ۱۰ درصد را در برق خورشیدی ثبت کرده اند.
همانطور که گفته شد، در ایران یکی از دلایل عدم گسترش انرژی های تجدیدپذیر  در دسترس بودن انرژی های فسیلی ( نفت و گاز ) بوده است. اما امروز به دلیل کمبود انرژی و ناترازی تولید و عرضه نفت و گاز  وفرآورده های آن، به نقطه ای رسیده است که می بایست از بسترسازی و تولید دیگر انرژی استفاده کند.
اگر به برنامه ریزی های توسعه ای در کشور نگاه کنیم، در برنامه های پنجساله پنجم و ششم که می بایست منابعی برای توسعه انرژی های تجدیدپذیر در نظر گرفته می شد، اما هیچ یک از برنامه ها و تامین مالی آن ها آن طور که باید و شاید عملیاتی نشد و سهم تجدیدپذیرها در برنامه پنجم و ششم تنها یک درصد رشد کرد.
اما در برنامه هفتم توسعه که در سال 1403 تصویب شد، رسیدن به ظرفیت 12 هزار مگاوات برق تجدیدپذیرها تا پایان برنامه از سوی دولت هدف گذاری و به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید.
لازم به ذکر است که دولت چهاردهم نیز به دلیل اهمیت تجدیدپذیرها، هدفگذاری 30 هزار مگاوات را به جای 12 هزار مگاوات عنوان می کند و تاکید دارد که با همت بخش خصوصی و رفع موانع تولید، توسعه این بخش از انرژی را تا پایان برنامه ( 1407 ) و تقریبا در طول خدمتگذاری دولت چهاردهم به 30 هزار مگاوات می رساند.
اما تحقق افزایش 30 هزار مگاوات تولید برق تجدیدپذیرها، در شرایطی اعلام می شود که در حال حاضر این ظرفیت تولید 1500 مگاوات است و تنها با مشارکت صددرصدی بخش خصوصی می تواند چشم انداز روشنی داشته باشد. اما همانطور که می دانیم بخش خصوصی با موانع تولید همچنان دست به گریبان است و برای هر گونه اقدام و سرمایه گذاری به مساعدت دولت و تعهداتش نیازمند است.
پس اگر دولت بنا دارد ارقام 30 هزار مگاوات تولید برق تجدیدپذیرها را عملیاتی کند، اولین قدم الزام به انجام امور تسهیل گری در مراحل تولید است. بازشدن بازارهای بین المللی و تسهیل در ورود تجهیزات و یا تقویت داخلی سازی از ملزومات تجدیدپذیرهاست. هر سرمایه گذاری در ابتدا انگیزه و فضای روشنی برای ورود به چرخه اقتصادی را طالب است. بازگشت سود و سرمایه شرط اصلی سرمایه گذاری است و دولت می بایست این افق دید را پیاده سازی کند. بنابراین تسهیل گری تنها راهکار توسعه تجدیدپذیرهاست و زمانی که از توسعه این بخش سخن می گوییم باید موانع را برداریم تا سرمایه گذار بدون دغدغه وارد این عرصه شود و ارقام برق تجدیدپذیرها از 1500 مگاوات فعلی به 12 و یا 30 هزار مگاوات برسد، زیرا بدیهی است، ناترازی 20 هزار مگاواتی برق در این روزها و خاموشی به صنایع، عدم النفعی را هدف قرار می دهد که چرخه اقتصاد را مختل می کند. پس توسعه تجدیدپذیرها که راه اندازی آن نسبت به دیگر نیروگاه ها راحت تر است باید تحقق یابد و موانع که سد راه توسعه این بخش است به سرعت برداشته شود. زیرا خاموشی ها علاج  جبران ناترازی برق نیست.