به گزارش خبرنگار بازار انرژی، عیسی بزرگ‌زاده، سخنگوی صنعت آب کشور، صبح امروز در نشست تخصصی «آب یا سراب» در حاشیه بیست و یکمین نمایشگاه بین‌المللی صنعت آب که با همت کنفدراسیون صنعت آب ایران برگزار شده بود، ضمن هشدار نسبت به گسترش روایت‌های غیرعلمی در جامعه، تأکید کرد که طی ماه‌های اخیر گزاره‌های عجیب و فاقد پشتوانه علمی درباره تغییرات آب‌وهوایی و پدیده‌هایی مانند بارورسازی ابرها در فضای عمومی افزایش یافته است.
اَبر، کبوتر جلدی نیست که هرچه بگوییم گوش کند
بزرگ‌زاده با اشاره به انتشار برخی ادعاهای غیرواقعی در شبکه‌های اجتماعی گفت: این روزها می‌شنویم که عده‌ای می‌گویند یک نفر در ارتفاعات آمازون باران جاری می‌کند، دیگری ابر را جمع می‌کند و فردی دیگر می‌تواند آب خلیج‌فارس را بالا ببرد و در نقطه‌ای مشخص مثل خرم‌آباد بارش ایجاد کند؛ انگار این آب کبوتر جلدی است که با فرمان ما حرکت می‌کند!
سخنگوی صنعت آب با بیان اینکه بارورسازی ابرها روشی است که پایه‌های آن با اصول فیزیک و ترمودینامیک سازگار است، خاطرنشان کرد: برخی روش‌ها قابل بحث و بررسی‌اند اما در تعارض با علم نیستند. در مقابل، دسته‌ای دیگر از ادعاها اساساً در طبقه‌بندی علمی نمی‌گنجند و مصداق شبه‌علم‌اند.
وی افزود: مرز واقعیت و روایت و همین‌طور مرز علم و شبه‌علم در ذهن مردم کمرنگ شده است. گاهی تکنیک‌های اقناعی مثل تکنیک دارکوب باعث می‌شود ادعاهای بی‌پایه، با تکرار مداوم، جای علم را بگیرند.
بزرگزاده با اشاره به اینکه بسیاری از این ادعاها حتی با فیزیک دبیرستان نیز سازگار نیستند، گفت: اگر قرار باشد یک سامانه بارشی را جابه‌جا یا خلق کنیم، انرژی مورد نیاز آن در مقیاس ده‌ها بمب اتمی است. هیچ‌کس نمی‌تواند اصول بنیادین فیزیک و ترمودینامیک را نقض کند.
وی با تأکید بر اینکه انسان در مواجهه با پدیده‌های بزرگ به‌دنبال معنا و کنترل است، افزود: گاهی حتی توهم کنترل هم برای ما جذاب می‌شود. باید مراقب بود که این توهمات جای علم واقعی را نگیرد.
بزرگ‌زاده گفت: امروز یکی از پرطرفدارترین کالاها در جامعه، توهم دانایی است. نباید اجازه داد این توهم به جای علم فروخته شود. در کشوری که ده‌ها دانشگاه و صدها هزار مهندس دارد، پذیرفتنی نیست که افراد بدون شناخت انرژی، ترمودینامیک و فیزیک پایه، ادعاهای غیرعلمی را بازنشر دهند.
سخنگوی صنعت آب در پایان خطاب به دانشگاهیان، رسانه‌ها و فعالان علمی تأکید کرد: علم فرزند بی‌اعتمادی است؛ بی‌اعتمادی به سخن بدون دلیل، به ادعاهای بدون پشتوانه و به روایت‌هایی که با اصول علمی سازگار نیست. اساتید دانشگاه و رسانه‌ها باید برای تقویت این اعتماد علمی نقش‌آفرینی کنند.
شهر اسفنجی؛ رویکرد جهانی و وضعیت معکوس تهران
رضا حاجی‌کریم، رئیس فدراسیون صنعت آب نیز با اشاره به مفهوم «شهر اسفنجی» توضیح داد: این رویکرد در دنیا بر جذب و نگه‌داشت آب در سفره‌های زیرزمینی استوار است؛ رویکردی که در تهران و بسیاری از کلان‌شهرهای کشور دقیقاً برعکس آن عمل شده است. تهران، فاضلاب بخش‌های شمالی شهر را جمع‌آوری می‌کند و ده‌ها کیلومتر دورتر، در مناطق جنوبی یا تصفیه‌خانه‌های بزرگ، تخلیه می‌کند. این روند موجب تخلیه سفره‌های زیرزمینی شمال تهران و در نتیجه تشدید پدیده فرونشست شده است؛ پدیده‌ای که امروز منطقه ۱۸ را تهدید می‌کند.
وی تأکید کرد: یکی از اقدامات حیاتی برای کاهش فرونشست، توسعه «تصفیه‌خانه‌های پراکنده» و «بازچرخانی نقطه‌ای» است. به‌عنوان نمونه، در برخی مجتمع‌های تجاری بزرگ در شمال تهران تنها در برج‌های خنک‌کننده، روزانه صدها هزار لیتر آب تبخیر می‌شود و هیچ الزام قانونی برای بازچرخانی این حجم از آب وجود ندارد. همچنین بسیاری از مجتمع‌های بزرگ مسکونی بدون هرگونه ضابطه مشخص در زمینه بازیافت و استفاده مجدد از آب ساخته شده‌اند.
وی ضمن تاکید بر موضوع کم آبی و به دنبال یافتن مقصر این کم آبی گفت: اینکه در شرایط کم آبی هستیم و به دنبال مقصر هستیم راهکار درستی نیست بلکه مهم یافتن راه حل برای سازگاری با این موضوع و بالابردن دانش برای راه حل هاست.
وی اظهار کرد: فدراسیون صنعت آب ایران در تلاش است تا به بالارفتن دانش سازگاری با کم آبی و یافتن راه حل برای رفع این موضوع کمک کند.
بارورسازی ابرها نیازمند تحقیقات جدی است
احد وظیفه، رئیس مرکز اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور در این جلسه، پیرامون بارورسازی ابرها اظهار کرد: سازمان جهانی هواشناسی نیز این روش را نه تأیید و نه رد می‌کند و از کشورها می‌خواهد در قالب پروژه‌های تحقیقاتی دقیق و بلندمدت آن را بررسی کنند. اجرای پراکنده و نمایشی بارورسازی – بدون منطقه شاهد، پایش دقیق و نمونه‌های کافی – اقدامی غیرعلمی است.
در بخش دیگری از نشست، وضعیت آب شرب تهران و کلان‌شهرها بررسی شد. کارشناسان اعلام کردند که ظرفیت اسکان آبی تهران بسیار کمتر از جمعیت فعلی است و این شهر در حال مصرف‌سازی مداوم است؛ به‌گونه‌ای که بیش از یک میلیارد و صد میلیون مترمکعب آب مصرف می‌کند، در حالی‌که تنها حدود ۶۰ میلیون مترمکعب از بارش خود قابلیت استفاده دارد. در جلسه تأکید شد که انتقال آب از طالقان یا حتی جنوب کشور نمی‌تواند پاسخگوی شکاف بزرگ میان منابع و مصرف تهران باشد و هزینه تولید و انتقال آب‌شیرین‌کن‌ها نیز بسیار بالا است.
همچنین نسبت به بارگذاری سنگین جمعیتی و ساخت‌وسازهای انبوه در تهران بدون الزامات بازچرخانی آب انتقاد و اعلام شد که پروژه‌های بزرگ ساختمانی با وجود هزینه‌های بالای ساخت، هنوز ملزم به استفاده از سیستم‌های بازچرخانی آب نیستند، در حالی‌که این رویکرد در بسیاری از کشورها الزامی و متداول است.