مریم بابایی- پس از ریزش های شدید سهام در چند ماه گذشته سهامداران بویژه حقیقی ها با فروش سهام خود و دست یابی به نصف منابع مالی سرمایه گذاری شده، به فکر بازیابی سرمایه های خود افتادند و در دسترس ترین بازار که حداقل قدرت ریسک کمتری را به دنبال داشت رمزارزها و یا همان بیت کوین ( اولین رمزارز) معروف بود تا این نقدینگی های نصف و نیمه در مسیر دیگری جبران شود. با ورود سرمایه گذاران، این رمزارزها قوت گرفت و رشد آن نیز متقاضیان بیشماری را نه تنها درایران بلکه در سراسر دنیا به سمت خود کشاند.
رمزارزها که به زبان ساده یک مسیر تبادل مالی ساده ای است این روزها بیش از گذشته زمینه سرمایه گذاری برای سرمایه گذاران داخلی شده است کسانی که همواره مسیر واسطه گری را سهل ترین راه برای درآمد زایی می دانند، این مسیر برای آن ها جذاب تر به نظر آمد.
تجربه گذشته نشان می دهد بازارهای دلالی و واسطه گری در ایران همواره از استقبال قابل توجهی همراه بوده و نمونه بارز ان بازار خرید و فروش دلار و یورو، طلا و سکه، خودرو، مسکن و زمین و غیره بوده است. حال از شنیده ها و محاوره مردمی نیز این طور برمی آید که برای جبران ضرر مالی و کسب سود بیشتر می توان از طریق صرافی هایی که خارج از کشورهستند اقدام به خرید رمز ارز کرد و شاهد تغییر و افزایش سرمایه اولیه خود بود.
اما اساسا قبل از توضیح این پدیده، روشن است که همواره نقدینگی در کشور یک معضل اساسی و بنیادینی بوده که دولت ها همچنان از آن به عنوان مشکل یاد می کنند اما نتوانستند از این اهرم برای هدایت اقتصاد بهره ببرند. از ابتدای سال 99 با سرمایه گذاری در بورس این بارقه امید بوجود آمد که حداقل این سرمایه ها در مسیر درستی هدایت شده و یک سرمایه گذاری برد برد حاصل شده است اما دیدیم که این روند دوامی نداشت و باز نقدینگی ماند و عده بیشماری از سهامداران ورشکسته و خشمگین که برای جبران منافع خود حاضرند هر نوع بازار مناسبی را برای بازیابی پول خود پیدا کنند که ورود به رمزارزها و سرمایه گذاری در آن اقدامی عاجل و پیش روی سرمایه گذاران بود.
البته باید گفت که سرمایه گذاری در رمزارزها اساسا پدیده ناخوشایندی هم نیست بلکه می تواند در آینده یک بازار بزرگی از رمزارزها و سیستم معاملاتی حساب شده ای را هم در دنیا داشته باشد. اما نکته اصلی عدم آشنایی مردم با این بازارهاست. مانند افرادی که در ابتدا وارد بورس شدند و حتی اطلاعات اولیه و ناچیزی هم از بازار نداشتند و با نظر دیگران سهم می خریدند تا بلکه افزایش یابد و سود کنند در حالیکه اگر با شرایط بازار آشنا بودند این روزها میزان ضرر آن ها به حداقل کاهش می یافت.
بسیاری از تحلیلگران درباره رونق رمزارزها در بازار مالی ایران معتقدند، بعد از تعلل دولت در توسعه بازار سرمایه و نیمه کاره رها کردن آن و هدایت نقدینگی به صورت چراغ خاموش به سمت سپرده ها در ۶ ماه گذشته، اگرچه از سوی سازمان بورس اقدامات مثبتی جهت تحریک تقاضا صورت گرفته است، اما شاهد ظهور یک گزینه‌ی سرمایه گذاری جدید برای مردم هستیم که زنگ خطر را برای مردم و مسئولین به صدا درآورده است.
عدم آشنایی مردم با این بازار، وجود بسیار زیادی از رمزارزهای نوظهور، نبود سیستم مالی معتبر در داخل برای سرمایه‌گذاری و خرید و مشاوره و ... در خصوص این بازار و نبود اطلاعات کافی در خصوص نحوه‌ی معاملات، معاملات اهرمی و ... در این بازار است که می‌تواند یک ریسک قابل توجه برای سرمایه‌گذاری تلقی شود و ریسک معاملات در این بازار را برای ایرانیان به شدت بالا ببرد.
نکته اساسی این است که در واقع عدم آموزش در خصوص نحوه‌ معاملات و عدم آگاهی از ریسک این بازار برای عموم مردم ممکن است باعث ضرر و زیان افرادی شود که ناامیدانه از بورس به این بازار کوچ کرده اند.
همچنین به اعتقاد کارشناسان قیمت‌ها در بازار رمز ارزها با نوسانات بسیار شدیدی همراه است و شاید تحمل این نوسانات برای هر کسی مقدور نباشد. قیمت‌ها در واکنش به اخبار، به شدت نوسان می‌کنند و از انجا که این بازار یک بازار نوظهور است ممکن است دستخوش تغییرات بنیادی شود. در مجموع کسی که وارد این بازار می‌شود باید بداند که با چه ریسکی در این بازار فعالیت می‌کند و قطعا نیاز به آموزش دارد و هیچ اشکالی ندارد که با اطلاع کامل بخشی از سبد سرمایه‌گذاری را به این بازار اختصاص دهد.
همانگونه که هر بازاری با شتاب صعودی همراه می شود قطعا با همین شتاب نیز کاهش خواهد یافت. تجربه ای که در مورد بازار سهام ایران در مرداد 99 هم افتاد و شاخص کل از 2 میلیون واحد به یک میلیون و 130 هزار واحد نزول کرد. لذا با افزایش چند هزاری رمز ارزها نگرانی ها از کاهش و ضرر چندباره سرمایه گذاران هست که اگر خروج پول سنگین از این بازار رخ دهد سرمایه گذاران ناآگاه با زیانی سنگین تر چه کنند.
نکته دیگر خروج سنگین نقدینگی از کشور به دلیل خرید رمزارزها و رکود شدیدتر در بازارهای مالی کشور، خروج گسترده پول از سپرده‌های بانکی و تعمیق رکود اقتصادی و کاهش نرخ رشد اقتصادی است.
سرمایه گذاری در رمزارزها پدیده نوظهور و قابل توجهی است، اما در کوتاه مدت می تواند یک خطر بزرگ برای اقتصاد کشور محسوب شود. عدم اعتماد مردم به سرمایه گذاری در بورس،باعث شد این سرمایه ها و نقدینگی اقتصاد به خارج از مرزها برای خرید رمز ارز ها کشیده شود درحالیکه می توانست همان رویه سرمایه گذاری در بورس و تداوم آن به رشد اقتصادی منجر شود، نه اینکه نقدینگی در مسیر دیگری جریان یابد.
بنابراین تنها راهکار بنیادی سروسامان دادن دوباره و بازگشت اعتماد به بورس است نه اینکه شاهد خروج سرمایه و نقدینگی کشور در مسیر دیگری باشیم که منافعی هم برای پیشرفت اقتصادی کشور ندارد.