یادداشت و گفتگو
مهدی خانمیرزائی، فعال حوزه انرژی و برق
تاریخ انتشار : 1402/05/21 10:40 AM
ایده های مدیریت مصرف برق در ۵ قاره
 انرژی برق به عنوان یکی از گرانترین انرژی های موجود در جهان و زیر ساخت زیر ساخت ها تمام شئونات زندگی امروز بشر را در بر گرفته‌ است. به ویژه آنکه در شرایط اوج بار، استفاده بهینه از برق به مراتب جایگاه در خور توجه و حساسیت ویژه ای نیز پيدا مي کند. بنابراین شرایط، هر يک از کشورهای جهان به فراخور ویژگی های اختصاصی و به منظور جلوگیری از بروز بحران و همینطور عبور از این وضعیت، نسبت به اجرای ايده ها و الگوهای بومی شده مدیریت مصرف برق اقدامات گوناگونی را در دستور کار قرار می دهند. چرا که پر کردن فاصله ناترازی میان تولید و مصرف برق، آنهم در ایام و ساعات کوتاهی از سال، به شکل ساخت نیروگاه، از توجيه اقتصادی و منطقی برخوردار نیست. به بیان دیگر برای این دوران که در کشور ما حدود ۱۰۰ ساعت عنوان شده است، موضوع مديريت مصرف و بار در اولویت قرار می گیرد. تجربیات بین‌المللی نشان می‌دهد اکثر کشورها برای مقابله با بحران برق به یک روش اکتفا نکرده و بیش از یک ابزار استفاده کرده‌اند و در صورتی که شرایط اوج بار به حالت بحرانی در آید، سهمیه‌بندی برق در دستور کار قرار گرفته است.
 
  • الگوی هلند و فرانسه: کوپن صرفه جویی
هلند: گاز و برق در کشور هلند نسبتاً گران است و ماهانه در حدود ۱۲۰ تا ۱۵۰ یورو تخمین زده می شود. یکی از طرح‌های تشویقی که هلند برای مشترکان برق در نظر گرفته، کوپن انرژی است که خانوارها می توانند با آن، اقلام بهینه سازی مصرف انرژی مثل برق و گاز را خریداری کنند.
فرانسه: از جمله‌ اقدامات دولت فرانسه از زمان بحران اوکراین، اعطای کوپن انرژی شامل برق و گاز، به 38 میلیون نفر بوده است. همچنین دولت فرانسه «سپر تعرفه‌ای» طراحی کرده که شامل تعیین سقف قیمت گاز و برق برای بخش خانگی است.
 
  • راهکار کانادایی ها: کاهش ۵۰ درصدی برق صنایع
در کانادا، اگرچه در بیشتر سال‌ها بخش صنایع به‌صورت داوطلبانه مصرف برق خود را در ایام اوج بار کاهش می‌دادند، اما در برخی سال‌ها هم دولت خواستار کاهش مصرف 50 درصدی برق در زمان اوج بار مشتریان تجاری و صنعتی شد. برای رسیدن به این هدف، صنایع پرمصرف مانند خودرو، تولید خود را متوقف کردند. همچنین دولت فدرال تمام فعالیت‌های غیرضروری را تعطیل کرد.
 
  • ایده ی برزیلی ها : صرفه‌جویی اجباری
دولت برزیل در سال 2011 برای عبور از شرایط بحرانی اوج بار شبکه برق و با هدف کاهش 20 درصد از میزان مصرف برق خود تصمیم گرفت برنامه‌های صرفه‌جویی انرژی را به‌صورت اجباری برای همه بخش‌ها به اجرا درآورد.
 
  • نیوزیلندی ها با کمپین ۱۰ برای ۱۰
 در بحران سال 2001 نیوزلند، دولت برای کاهش داوطلبانه 10 درصد از مصرف برق در مدت 10 هفته، یک فراخوان عمومی انجام داد. به دنبال این فراخوان برنامه‌های تلویزیونی و رادیویی با عنوان کمپین «10 برای 10» به تناوب به این موضوع پرداختند. این کمپین علاوه بر موفقیت در کاهش 10 درصدی مصرف برق، در بخش دولتی موجب صرفه‌جویی 15 درصدی برق شد.
 
  • تجربه یونان با پرداخت یارانه نقدی
دولت این کشور اعلام کرده به ازای کاهش مصرف برق خانوار‌ها به آن‌ها یارانه نقدی پرداخت می‌کند. یعنی به ازای کاهش هر ۳۰۰ کیلووات مصرف ۹ یورو یارانه پرداخت می‌کند تا به این شکل میزان مصرف انرژی را کاهش دهد.
 
  • موضع کوبایی ها: سهمیه‌بندی برق
بحران برق در کوبا در سال‌های 2002 تا 2006 موجب قطع برق شدید در سراسر کشور شد. در ژوئیه 2005، شبکه دچار 18 درصد اضافه بار شد. در این حالت سهمیه‌بندی برق مشترکان در دستورکار دولت قرار گرفت.
 
  • نگرش روسها: برچسب انرژی
روس‌ها اصولا به صرفه جویی عادت دارند. مردم روسیه در زمان خرید وسائل برقی به میزان مصرف انرژی کالا بسیار اهمیت میدهند و برای استفاده بهینه به توصیه‌های دفترچه راهنما و فروشندگان بدقت عمل میکنند. استفاده از لامپ‌های کم مصرف و دیودی روش بسیاررایجی برای صرفه جویی در انر ژی در روسیه است.
در روسیه استفاده از وسایل پر مصرف مانند ماشین لباسشویی، اطو و جارو برقی درساعات اوج مصرف  ممنوع است.
 
  • روش آمریکایی ها: کمپین‌های تبلیغاتی و تبادل ویدئو‌های خنده دار
لوایح پیشنهادی برای مصرف بهینه انرژی در کنگره آمریکا توانسته با استفاده از کمپین‌ها و هزینه در تبلیغات، به میزان قابل ملاحظه‌ای مصرف انرژی را در این کشور کاهش دهد و علاقه مردم به تبادل تصاویر و ویدئو‌های جذاب و خنده دار می‌تواند به ابزاری برای توزیع پیام‌های خلاقانه و جالب صرفه جویی انرژی تبدیل شود. در این آگهی‌ها باید با هدف گرفتن افراد و به ویژه کودکان تاکید کرد که مردم این توانایی را دارند تا هر روز انتخاب‌های هوشمندانه تری داشته باشند.
گروه مردم نهاد و غیر انتفاعی «میشیگان سیوز» که با هدف بهبود شیوه مصرف انرژی شکل گرفته، کمپینی با نام «جلوگیری از فاجعه انرژی» ایجاد کرده است تا با ساخت پیامهای تبلیغاتی به آگاه‌سازی جامعه در باره پیامدهای ناگوار مصرف بی رویه انرژی بپردازد.
گروه «اتحاد برای حفظ انرژی» نیز با این ایده تشکیل شده است که باید مصرف کنندگان را از سنین کودکی آموزش داد تا صرفه‌جویی انرژی برای آنها یک عادت شود.
در کالیفرنیا تخفیف برای خرید وسایل‌ برقی بهینه در نهایت موجب صرفه‌جویی ۱۰۰ مگاواتی در سال ۲۰۰۲ شد.
 
  • کمپین Cool Biz در ژاپن
یک گزینه آسان و کم‌مصرف برای خنک‌سازی بیش از حد، جلوگیری از پوشیدن کراوات و کت در طول تابستان است. طی ده سال گذشته، ژاپن با ابتکار "Cool Biz" خود این گزینه را امتحان کرده است. با ابتکار وزارت محیط زیست ژاپن در سال ۲۰۰۵ و در تلاش برای کاهش سریع انتشار کربن، پویش "Cool Biz" ادارات را ترغیب می‌کند تا دمای کولر را در اتاق‌ها کمتر از ۲۸ درجه سانتیگراد (۸۲.۴ درجه فارنهایت) تنظیم کنند، این دما در ادارات ایالات متحده برای ​​تابستان ۷۰ درجه F است.
در توکیو (ژاپن) در طول بحران برق برخی از کارخانه‌ها زمان تولید خود را به ساعات کم‌باری و یا روزهای آخر هفته که میزان بار شبکه برق کمتر است، انتقال دادند. برخی دیگر از کارخانه‌ها نیز تولید خود را به‌صورت کامل متوقف کردند.
 
  • الگوی مالزی: افزایش مالیات بر مصرف اضافی
مصرف برق در مالزی به عنوان یکی از کشورهای جنوب شرق آسیا که تنها دارای یک فصل گرم و بارانی است، به طور غیرقابل پیش بینی می تواند افزایش یابد و دولت از طریق برنامه های مختلف درصدد کاهش مصرف و یا مصرف بهینه انرژی است. در همین راستا، در بخش مصرف انرژی در خانوارها دولت مالزی با اجرای برنامه هایی از قبیل؛ استفاده از برچسب انرژی در کولر، یخچال، تلویزیون، پنکه، پلوپز، کتری برقی، ماشین لباسشویی، مایکرویو، خشک کننده لباس و ظرفشویی، مصرف کننده را از میزان مصرف خود آگاه می سازد
 این رده بندی های مصرفی و افزایش مالیات بر مصرف اضافی نیز می شود.
 
  • روش استرالیایی ها: پاداش ۲۵۰ دلاری
بررسی‌های بیشتر نشان می‌دهد دولت ایالتی ویکتوریا باهدف کاهش فشار ناشی از افزایش قیمت برق به شهروندان و نیز ترغیب آن‌ها به‌صرفه جویی در مصرف این انرژی اقدام به ارائه پاداش ۲۵۰ دلاری صرفه‌جویی کرده است. دولت به مشترکانی که در مصرف برق خود صرفه‌جویی کنند یا نیاز به کمک مالی داشته باشند، پاداش و کمک ۲۵۰ دلاری پرداخت خواهد کرد.
 
  •  فلیپین و پلیس انرژی
دولت فیلیپین در راستای برنامه صرفه جویی در مصرف انرژی ، واحد " پلیس انرژی " تشکیل داد. پلیس انرژی با هدف پاسداری و نظارت بر اجرای اقدام هایی که دولت برای کاهش مصرف انرژی، تشکیل شد.
این واحد متشکل از یک تیم 15 نفره از وزارت انرژی پلیس انرژی این کشور به صورت سرزده به سازمان های دولتی رفته تا میزان رعایت یا تمکین نکردن از دستوراتی را که دولت برای صرفه جویی در مصرف سوخت صادر کرده است ، ارزیابی و گزارش می کنند.
 
  • طریقه ویتنامی ها: خاموش کردن روشنایی معابر
 آنها در این زمینه، اقدام‌ها و برنامه‌هایی را از جمله خاموش کردن روشنایی خیابان‌ها و گذرگاه‌ها به اجرا گذاشته اند. شرکت‌های بزرگ نیز ساعت‌های کاری شان را به خارج از ساعت‌های اوج مصرف انتقال داده اند. با این حال، برای کسب و کار‌های کوچک از جمله غذاخوری‌ها این وضعیت، مشکل بزرگی به وجود آورده است.
 
  • نگرش مصری ها: منطقی سازی برق
طرح منطقی سازی برق در دوره آتی شامل چندین محور است که مهم‌ترین آنها عبارتند از. منطقی‌سازی مصرف برق در کلیه ساختمان‌ها و تأسیسات دولتی و تعهد به قطع کامل روشنایی داخلی و خارجی پس از پایان ساعت کاری رسمی و همچنین کاهش روشنایی معابر، معابر عمومی و محورهای اصلی.
 
  • ایتالیایی ها و طرح پنل خورشیدی
دولت ایتالیا برای این که مردم را به کاهش مصرف انرژی تشویق و آن‌ها را به تولید کنندگان انرژی تبدیل کند، از مردم خواسته با نصب پنل‌های خورشیدی نه تنها برای خود برق تولید کنند که مازاد آن را هم با سه برابر قیمت روز تولید کنندگان این کشور از آن‌ها خریداری می‌کند.
 
  •  ایران: طرح پاداش صرفه‌جویی و فرصت برق رایگان
در کشور ما نیز با طرح پاداش مشترکان زمینه رایگان کردن برق کم مصرف ها فراهم شده است اگر مصرف برق مشترک از الگوی تعیین شده تجاوز نکند؛ کاهش مصرف نسبت به میزان مصرف برق توسط همان مشترک در زمان مشابه سال قبل باشد و در نهایت میزان صرفه‌جویی به مقداری باشد که دریافت پاداش ناشی از آن، مبلغ مصرفی برق را پوشش دهد، قبض برق مشترک رایگان خواهد شد.