نویسنده مریم بابایی - روز گذشته محمد باقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه کشوردر توییتر شخصی خود به نکته ای اشاره کرد که به نظر این نکته قرار است در حوزه برنامه ریزی ها قرار گیرد. این مدیر برنامه ریزی کشور در این پست تویتتری خود به هدفگذاری از خروج نفت و بنزین در بودجه های سالانه تاکید کرد و متذکر شد که برای آینده و درامان بودن از شوک هایی که هراز گاهی با تغییر قیمت نفت و بنزین در جهان رخ می دهد باید از وابستگی به این دو محصول از بودجه خارج شد.
در بخشی از این پست که در فضای مجازی منتشرشد، تاکید به خروج از وابستگی این دو قلم از کالای صادراتی کشور (البته که برای بنزین هنوز به مرحله وابستگی نرسیده است) رسیدن به ۴ محور اساسی در اقتصاد مقاومتی مورد ارزیابی قرا گرفته است. داشتن درآمدهای پایدار، هزینه های کارآمد، ثبات اقتصادی و تقویت نهادی ذکر شده که این موارد در ۲۴ برنامه قابلیت اجرایی دارد.
این پست آقای مدیر به نکته قابل توجهی اشاره می کند که از سال های گذشته تاکنون مورد باور و ایده کارشناسان و وصاحبنظران بوده و هست و تاکید به این نکته که ما باید از وابستگی به درآمدهای نفتی خارج شویم و سکان اقتصاد کشور را به سمت دیگر بخش های اقتصادی هدایت کنیم بارها وبارها تاکید شده و یک الزام است . حتی در برنامه ریزی های پنجساله نیز بنای ساختار اقتصادی به عدم وابستگی به نفت ذکر شده است. اما این عدم وابستگی نه به دلیل وجود تغییر قیمت های جهانی و یا شوک های اقتصادی در دنیا بوده است بلکه همواره اقتصاد تک محصولی مشکلات عدیده ای درپی داشته که ساختار اقتصادی همواره به گذار از آن تاکید داشته است. از منظر دیگرهمواره به دلیل همین شوک های اقتصادی این برنامه ریزان اقتصادی هستند که باید بتوانند چگونگی گذار از این شوک ها را مدیریت کنند.
اینکه در این پست تاکید می شود که به درآمد و هزینه های پایدار در صورت خروج از وابستگی به نفت و بنزین برسیم باید پرسش شود که آیا طی این سال ها توانسته‌ایم حتی در شرایط غیر تحریمی و یا با کاهش تحریم‌ها به ثبات درآمد مشخصی برسیم؟ این مشکل درآمدی و همسو نبودن با هزینه ها برای همگان بویژه دولت بوده است.آیا توانسته ایم مشکل معیشت و مسکن مردم را که یکی از دغدغه های اصلی است، حل کنیم. هزینه مسکن محلی برای حفظ درآمد مردم نمی گذارد و قطعا این هزینه ها و درآمد به صورت پلکانی و تصاعدی به دولت هم سرایت می کند زیرا دولت تامین کننده نیاز اساسی مردم است و باید بتواند جایگزین مناسبی برای کاهش هزینه های مردم بیابد.
اینکه از درآمد نفت صرف نظر کنیم حتما این گزینه های دیگری را جایگزین کرده‌ایم که مانند دیگر کشورهایی که نفت ندارند مالیات ها را برای کسب درآمد هدف قرار می‌دهند. اگر به درامدهای مالیاتی چشم دوختیم باید بدانیم که از مدت ها قبل و شاید در اولین برنامه ریزی های پنجساله توسعه نیز به رشد این بخش تاکید شده است، اما با کدام ساختار و نظام مالیاتی می توانیم به درآمدی مناسب برای جایگزین درآمد نفتی برسیم؟ کارشناسان بارها و بارها تحلیل کرده و می کنند که ساختار مالیاتی کشورغلط است و کارآمد نیست؛ مشاغل شناخته شده نیستند. هنوز به ارزیابی این موضوع که چگونه و از چه کسانی مالیات بگیریم تا جایگزین درآمدهای نفتی کنیم به نتیجه مناسبی نرسیده ایم. هنوز به طبقه بندی مشاغل واقعی و مالیات بر درآمد، زمین، دارایی به صورت مشخص که قابل تعمیم به کل جامعه باشد نرسیده‌ایم. پس چگونه و با چه استدلالی می خواهیم به جایگزینی درآمد نفت و بنزین برسیم.
اینکه بنزین را هم به عنوان کالای اساسی برای خروج از درآمد صادراتی درنظر گرفتیم باید این نکته را یادآور شویم که اولا تولید بنزین با آن میزان سرمایه گذاری بلندمدت و مشغله های تولید که برای وزارت نفت در پی داشت، قرار بود به دوهدف اساسی برسد. اهدافی که بارها و بارها رئیس جمهور نسبت به آن اذعان داشته و دارند و از جمله رئوس برنامه های دولت یازدهم و دوازدهم بوده است. این هدفگذاری عبارتند از اولا تامین بنزین بر اساس نیاز داخل و دوم صادرات این محصول برای کسب درامد ارزی. بنزین که یک فرآورده نفتی محسوب می شود و محصول مناسبی برای جلوگیری از خام فروشی نفت است چرا و به چه دلیل جزو محصولاتی قرارگرفته که ممکن است در آینده وابستگی ایجاد کند و برای کشور یک نوع دغدغه جدید بوجود آورد. بنزین را تولید کردیم که از وابستگی رها شویم و اینکه با تولید این محصول ارزشمند آن هم در اشل تولید بالا بتوانیم خریداران بیشتری را به سمت خود جلب کنیم. روندی که تمام اقتصادهای دنیا با این حربه نونی به روغن زدند و تکان اساسی خوردند و حالا که ما توانستیم با تمام مشکلات شبانه روزی برای به دست اوردن این محصول موفق شویم بیاییم ازترس شوک های اقتصادی آینده که ممکن است برای بنزین بوجود آید از این محصول اساسی و بنیادین صرف نظر کنیم‌!؟
قطعا در دنیا برای تولید بنزین داشتن مواد اولیه که همان نفت خام در وهله اول است و دوم سرمایه گذاری کلان در حوزه تولید بنزین شرط اساسی است که ما اولا هم این مواد اولیه را به دلیل نعمت خداوندی در اختیار داریم وهم به  دلیل پیگیری اقتصاد مقاومتی توانستیم در حوزه تولید این محصول سرمایه گذاری کنیم تا برای سال های پیش رو جایگزینی برای خام فروشی و تامین منابع ارزی فراهم کنیم. پس به چه دلیل تصمیم گرفتیم از صادرات آن اجتناب کنیم.
ما بر طبق برنامه ریزی ها پنجساله به روند تولید فراورده های نفتی و پتروشیمی تاکید داشتیم و برنامه ها را بر آن مبنا پشت سر هم چیدیم تا بتوانیم از این محصول هیدروکربنی غنی که در اختیار داریم به نحو احسن استفاده کنیم؛ حال بیاییم با یک برنامه کوتاه مدت و یک بحران بین المللی که معلوم نیست چه اتفاقی پیش رو دارد همه برنامه ریزی ها را از نو بچینیم که ممکن است دشمن از هر نوع محصول ما دستاویزی برای ایجاد مشکل اقتصادی استفاده کند. قطعا اگر بنای اقتصادی را برهر پایه ای قرار دهیم و ترس از این داشته باشیم که دشمن پایه های اقتصاد ما را نشانه رفته است باید بدانیم که دشمن به دلیل به هم ریختن اقتصاد ما آن برنامه های جدید را هم هدف قرار می دهد.  
از سوی دیگراگر تغییر قیمت نفت و فراورده های نفتی را در جهان مبنای اختلافات بین المللی به عنوان هدف قرار دهیم می‌بینیم که دیگر محصولات غیرنفتی ما نیز تحت الشعاع بازارهای جهانی هستند؛ از آهن و فولاد و سیمان گرفته تا طلا وبورس و .. که با تغییر در اقتصاد بین المللی آن ها هم توانسته اند به کالاهای اساسی غیر نفتی ایرانی هم تاثیر بگذارند.  
نکته اساسی در این گذار این است که کاهش درامدهای نفتی شرط اساسی و بنیادین اقتصاد کشور است و باید سرلوحه برنامه ریزی ها قرارگیرد اما نه به این دلیل که تغییرات قیمت جهانی و تحریم های ظالمانه و خط و نشون کشیدن های دشمن باعث حذف آن در اقتصاد جهانی باشد. سیاست اقتصاد مقاومتی که سال های پیش مقام معظم رهبری نسبت به آن تاکید کردند فصلی است که ما را از برهه تاریک اقتصاد رهانید و ما را به این باور رساند که می توانیم خودمان با این دانش به تولید و خودکفایی برسیم و نمونه بارز آن در تولید گاز و بنزین است که خودنمایی می کند.
وابستگی به نفت گزینه قابل حذف اقتصاد ایران است و دیر یا زود باید این مهم را اجرایی کرد اما قبل از این مهم باید جایگزین‌های مناسبی را برای آن طراحی و اجرایی کرد تا بودجه و درآمد کشور بر مبنای چند گزینه بنا نهاده شود. اینکه به یکباره بگوییم باید نفت و بنزین از درامد بودجه ای ما حذف شود آیا به جایگزینی معتبر و سازمان یافته ای اندیشیده ایم. آیا به این فکر کردیم که برنامه ششم توسعه که در سال دوم اجرایی آن هستیم و قرار است هدایت اقتصاد را بر مبنای ان دنبال کنیم، این برنامه چه مبنایی را در نظر گرفته است. جان کلام اینکه هر کلام و اظهار نظری در اقتصاد، شکل جدیدی به آن می دهد و باید این نکته را در نظر گرفت و دوم برای یافتن راهی برای جایگزینی درآمد بودجه ای کشور ابتدا زمینه درآمدی مشخصی را پایه گذاری کنیم و سپس تصمیم بگیریم مبنای درآمد گذشته را حذف کنیم.