پيشنهادات دکتر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه در راستای كاهش اتكای بودجه به نفت در جلسه غیر علنی مجلس دنبال شد. چندی پیش او در زمینه تدوین بودجه های سالانه کشور، اتکا به نفت و فراورده آن را مبنای درآمد نفتی کشور مطرح کرد که باید این درآمد حذف شود. البته طرح این موضوع با واکنش های متعددی از سوی کارشناسان هم مواجه شد. این مدیر ارشد اقتصادی استدلال می کند که بحث تحریم ها و وابستگی ایران به نفت یک دستاویز برای دشمن است باید از این دستاویز رهایی یابیم و بیاییم راهکار منسجم تری برای درآمدزایی کشور طراحی و اجرا کنیم تا حداقل از خطر تحریم ها درامان بمانیم.
وی در جلسه اخیر مجلس راهكارهای اصلاح ساختار بودجه و كاهش اتكا به نفت را ارائه كرد و ضرورت تقويت بانكها و همچنين تقويت توليد را منشا اصلی این پیشنهاد دانست. برنامه اشتغالزایی برای هر استان در جهت رونق تولید هم در این جلسه تشريح شد
.
محمدباقر نوبخت رئيس سازمان برنامه و بودجه در جلسه مجلس درباره اصلاح ساختار بودجهريزی كشور اظهار داشت که برای اصلاح ساختار بودجه چهار محور مشخص شد كه عبارتند از درآمدهای پايدار كه جايگزين نفت میشود؛ بخش هزينههای كارآمد؛ بخش ثباتسازی در اقتصاد براي توسعه و نهايتا اصلاح نهادي نظام بودجهريزي كشور
.
وي ۹ بسته براي اين امر را تعريف کرد كه هر يك از اين بستهها نيز با تعدادی برنامه در جلسه شورای عالی هماهنگی قوا به تصويب رسيد و در مجلس هم ارائه شد
.
بر مبنای این طرح مقرر شد براي چگونگي اجراي اين محورها از طريق پروژهها، برنامهها و اقدامات پيشنهادي، توافقي فيمابين دولت و مجلس صورت گيرد
.
بسته پیشنهادی سازمان برنامه و بودجه یک ساختار منسجم و سازمان یافته است و این بسته بخش های کارآمدی را هدف قرار داده است. در واقع در صورت تحقق نیمی از برنامه های این بسته هم می تواند اقتصاد را در مسیر درستی حرکت دهد. هر گونه طرح و راهکاری که بتواند اقتصاد را به سمت رونق تولید پیش ببرد طرحی قابل تقدیر است. در واقع طرح پیشنهادی سازمان برنامه و بودجه به عنوان کاهش درآمدهای نفتی یک طرح مناسبی است؛ زیرا عدم وابستگی به نفت آن هم در شرایط اقتصادی بین الملل امروز موضوعی قابل تامل است اما اینکه چه جایگزینی را برای این امر در نظر بگیریم تامل بیشتری را می طلبد.
در واقع سوال بنیادین این است که آیا ساختار نظام بانکی طرح قابل اتکا رئیس سازمان برنامه و بودجه می تواند جایگزین مناسبی برای درآمدهای پایدار نفت باشد؟
همتی رئیسکل بانک مرکزی همواره نسبت به بحران پولی در کشور انتقاد داشته است. مدیریت بانک ها در عرصه اقتصاد و تداوم در بنگاهداری بانک ها با وجود انتقادات شدیدی که نسبت به این اوضاع بوده و هست آیا می تواند نکته قابل اتکا به درآمد کشور باشد. افزایش نقدینگی که محصول مدیریت بانکداری کشور بوده است تجربه تلخی که هنوز هم نتوانسته است از بدنه اقتصاد جدا شود و روز به روز هم به حجم آن افزوده شده است. افزایش نقدینگی هرازگاهی که یک موضوعی خواه سیاسی و اقتصاد در اقتصاد به جریان می افتد این نقدینگی ها مانند موجی سهمگین اقتصاد بازار ایران را تحت تاثیر قرار می دهد. نقدینگی که هنوز اقتصاد نتوانسته است برای حل آن فرمول خاصی پیدا کند.
همتی رئیس کل بانک مرکزی در یک مراسم رسمی به صراحت افزایش نقدینگی را سرچشمه مشکلات اقتصادی دانست. تصویری که عبدالناصر همتی از نظام پولی و ارزی ایران ارائه داد در منظر نخست احتمالاً چندان خوشایند سیاستمداران نبود. او با اشاره به اینکه هیچ ارادهای نمیبینم که بخواهد سرعت رشد نقدینگی را کاهش دهد یا فکری برای جمعآوری آن داشته باشد، نشان داد حل معادله چند مجهولی فعلی با راهکارها و ابزارهای کنونی در اختیار بانک مرکزی شدنی نیست
.
همتی که در مراسم بیست و نهمین همایش بانکداری اسلامی سخن می گفت بهطور مشخص دخالت سهامداران شبهدولتی را در مدیریت بانکها هدف گرفت وهمچنین بر عملکرد بانکهایی که بهجای بانکداری به بنگاهداری و مدلسازی روی آوردهاند، نقد جدی وارد کرد
.
همتی مانند بسیاری از اقتصاددانان مستقل، ریشه افزایش نقدینگی را نه در بحرانهای سیاسی که در تراز نبودن دخلوخرج بانکها دانست. با این اوصاف در زمانی که مدیریت بانک مرکزی چنین اذعانی نسبت به شبکه و نظام بانکی دارد چگونه میتوانیم باز هم به ساختار بی نظامند بانکداری کشور اتکا کنیم و این را جایگزین درآمد نفتی نماییم.
کاهش درآمدهای نفتی موضوعی است که باید دیر یا زود تحقق یابد موضوعی که بارها وبارها تکرار شده است اما با چه جایگزینی؟ شاید بهتر باشد که ابتدا به نظام بانکداری کشور سروسامان دهیم و سپس نسبت به کاهش درآمد نفتی در بودجه و اتکا به بانکداری اقدام کنیم.
مریم بابایی