مریم بابایی - با وجود حمایت های قانونی و تاکیدات فراوان نسبت به عرضه برق در بورس انرژی ، این بازار همچنان از رونق خاصی برخوردار نبوده و دلایل آن نیز معلوم نیست. بیش از ده ها مصاحبه و نشست از سوی مدیران توانیرنسبت به عرضه برق در بورس صورت گرفت و دیدگاه آنها در مورد این عرضه هم مثبت بوده است اما معلوم نیست به چه دلیل این موضوع همچنان عملیاتی نمی شود؟ هنوز مشخص نیست که به چه دلیل بازاربرق به عنوان بازارموازی بورس از رونق برخورداراست اما بورس که بازاری شفاف و بدور از هر گونه رانت و انحصار است، بدون انجام معاملات چشمگیری در رکود به سر می برد؟ یعنی آیا الزام قانونی نیز ره به جایی نمی برد؟
توانیر به عنوان عرضه کننده برق و نهاد دولتی واسط، بر اساس بخشنامه وزیر نیرو،‌ مکلف به عرضه برق بیش از 5 مگاوات به متقاضیان از طریق سازو کار بورس انرژی شده است. در پیرو این دستور تیرماه امسال، عضو هیات مدیره توانیر طی اعلام بخشنامه ای از سوی وزارت نیرو به متقاضیان برق اعلام کرد که می توانند برای خرید بیش از5 مگاوات برق به بورس انرژی مراجعه کنند. با توجه به ابلاغ این موضوع و با وجود خریداران حاضر در بورس انرژی اما هنوز خبری از عرضه برق نیروگاه های دولتی و نیروگاه های خصوصی در بورس انرژی نیست، در حالیکه این گونه معاملات در بازار برق ( بازار موازی بورس) در حال انجام است و مصرف کنندگان بزرگ، برق خود را از این بازار مهیا می کنند.
قصه عرضه برق و این چالش حاضر به زبانی ساده از آنجا آغاز می شود که تولیدکنندگان و عرضه کنندگان برق از زمان تاسیس بورس انرژی اقدام به عرضه برق در این نهاد واسط کردند و معاملات برق با سازوکاری کاملا شفاف صورت گرفت. معافیت مالیاتی عرضه کنندگان برق و نقدشوندگی آن از جمله مزیت های عرضه برق در بورس انرژی بوده که با استقبال برخی از تولیدکنندگان برق صورت گرفت. البته ارزان بودن برق دلیلی برعدم رغبت عرضه برق در بورس انرژی هم بود اما نقدشوندگی آن دلیلی بر ماندن این تولیدکنندگان در بورس انرژی بوده است.
بورس که همواره بازاری شفاف و بدور از هر گونه رانت اقتصاد دولتی است. یکی از نهادهای اقتصادی است که در شورای عالی اقتصاد و برنامه ریزی های 5 ساله توسعه هر گونه معاملاتی را درآن ملزم می کند. همچنین ابلاغ برنامه ششم توسعه کشور، در بند ب ماده ۴۴ این قانون بر استفاده از سازوکارهای بورس انرژی ایران جهت تعیین قیمت برق هم مورد تاکید قرار گرفته است. اما با وجود ابلاغ قانونی، استقبالی از عرضه برق در بورس نشد تا اینکه به قول مصطفی رجبی مشهدی، سخنگوی صنعت برق و عضو هیات مدیره شرکت توانیر یکی از ملاحظات توانیر در عدم عرضه برق در بورس انرژی را موضوع ترانزیت برق عنوان کردند که در نهایت وزیر نیرو در تاریخ 17 تیر ماه 98 طی مصوبه‌ای در مورد مقررات ترانزیت انرژی الکتریکی در شبکه برق کشور و در راستای اجرای بند (ت) ماده 48 قانون برنامه ششم توسعه، به شرکت‌های توانیر و مدیریت شبکه برق ایران ابلاغ کرد که بر اساس آن مصرف کنندگان موجود و متقاضیان جدید برق می‌توانند با مراجعه به شرکت‌های برق منطقه‌ای و توزیع نیروی برق نسبت به ارائه درخواست تمدید الحاقیه یا ارائه درخواست معرفی نامه جهت صدور کد معاملاتی برق اقدام نمایند.
ابلاغیه جدید تعیین مقررات نرخ و ضوابط ترانزیت انرژی الکتریکی در شبکه برق کشور شامل مزیت‌هایی همچون امکان تامین برق مصرف کنندگان با ظرفیت کمتر از 5 مگاوات، امکان تامین برق انواع مصارف برق از طریق بورس و در اولویت قرارگرفتن تامین برق معاملات انجام شده در بورس انرژی ایران برای مصرف کنندگان بزرگ برق است.
بر همین اساس مقررات قانونی که لازم الاجرا هم هستند هر گونه موانعی که می توانست مانع از انجام معاملات برق در بورس انرژی شود را از میان برداشته است و بازار بورس همواره تشنه و منتظر انجام معاملات برق است تا بتواند در صورت کشف قیمت و در شرایط رقابت، حتی ارزان بودن قیمت برق در بورس را نیز جبران کند.عرضه ای که همچنان در بلاتکلیفی قرار دارد و رونق معاملات در اقدامات حمایتی مدیران توانیر و عرضه کنندگان برق در بورس است.
پایگاه خبری "سهام انرژی" به عنوان رسانه ای مستقل، پیگیر این موضوع از سوی توانیر است تا بتواند با توجه به قانونی بودن این موضوع دلایل این عدم عرضه و بی رونقی بازار برق را در بورس انرژی بیابد. اگر توانیرعرضه برق در بورس را به دلایل قانونی به تولیدکنندگان تکلیف کند، می توان در آن صورت به رونق این کالای حیاتی در بورس انرژی امیدوار بود.