"تپسی چهارمین تاکسی آنلاین در دنیاست که IPO(عرضه عمومی اولیه) می شود. تاکنون دو شرکت آمریکایی و یک شرکت روسی بورسی شده اند و ما چهارمین در دنیا هستیم." این جمله را میلاد منشی پور مدیرعامل جوان شرکت پیشگامان فناوری دانش آرامیس( تپسی) در گفتگو مفصل با پایگاه خبری نبض بورس، آن هم در آستانه عرضه اولیه این شرکت، مطرح کرد. شرکتی که به دلیل اول بودن در ورود به بورس از منظر کسب و کار دیجیتال، راه طولانی را طی کرده است که به قول منشی پور، این مسیر دو سال و نیم به طول انجامید. در این مدت موضوعاتی از تنظیم مقررات گرفته تا دستورالعمل های اجرایی باید فراهم می شد تا زمینه ای برای ورود این نوع کسب و کار دیجیتالی به بورس ایران، فراهم شود.
این گفتگو به بهانه ورود اولین شرکت استارت آپی به بورس تهیه شده و علاوه بر سازوکار ورود آن به بورس،  به بررسی و عملکرد این شرکت در توسعه ناوگان حمل و نقل اینترنتی هم پرداخته شده است که متن کامل این گفتگو را در ادامه می خوانید.
 
گفتگو: مریم میخانک بابایی
دیدگاه شما چه بود که اولین استارت آپ دیجیتالی هستید و وارد بازار سرمایه می شوید؟
ابتدا علاقمندم که به عنوان مقدمه در این مورد صحبت کنم که چرا باید کسب و کارهای دیجیتال وارد بازار سرمایه شوند و این بورسی شدن چه فایده ای برای بازار دیجیتال و بورس دارد. ما اعتقاد داریم عرضه سهام تپسی به بورس یک سد شکنی برای ورود دیگرشرکت های دیجیتال محور و استارت آپی است و این مسیر راه را برای کسب و کارهای دیگر اینترنتی باز می کند. این موضوع مهم است چون وقتی به وضعیت امروز اقتصاد دیجیتال کشور نگاه می کنیم می بینیم در مقایسه با گذشته، پتانسیل های بالقوه ای داشتیم و داریم اما باز از بازار دیجیتال دنیا عقب هستیم. این پتانسیل های ما اعم از نیروی انسانی جوان، استعدادهای بکر و توانمند و حتی امکانات نرم افزاری بوده و هستند. از منظر آماری سهم اقتصاد اینترنت محور ما در تولید ناحالص داخلی (GDP )حدودا 5 تا 7 درصد است درحالیکه در کشورهای توسعه یافته این عدد 25 درصد است؛ از سوی دیگر این رقم در کشورهای درحال توسعه 15 درصد است یعنی سهم اقتصاد دیجیتال کشور ما از نصف آمار اختصاص یافته در کشورهای درحال توسعه هم کمتر است؛ درحالیکه این صنعت به دلیل مزیت رقابتی می تواند اقتصاد را به جنب و جوش وادارد.
از طرف دیگر می بینیم که اشتغال زایی یکی از معضلات اقتصادی کشور ماست درحالیکه هزینه اشتغالزایی دراین صنعت با سرمایه گذاری بسیار اندک چند صد میلیون تومانی امکان پذیراست ولی در دیگر صنایع مانند فولاد، پتروشیمی ها، معادن و دیگر صنایع برای ایجاد شغل باید چندین میلیارد و یا بعضا هزار میلیارد سرمایه گذاری صورت گیرد. پس می بینیم که توجه به این حرفه حتی مشکلات روز ما را هم رفع می کند.
برای درک بیشتر و اهمیت این صنعت در دنیا آماری از کشورچین ارائه می دهم. اقتصاد چین در سال 2020 نزدیک به 40 درصد آن متعلق به صنعت دیجیتال بوده است که این یک رقم باورنکردنی برای کشوری مانند چین است که روزی اقتصاد آن مبتنی بر صنایع دستی و صنایع سنگین بوده است. از سوی دیگر رفاه اجتماعی راهم برای کشور چین به ارمغان آورده است. یعنی 25 درصد جمعیت چین در صنعت دیجیتال مشغول هستند و در یک دهه گذشته قدرت خرید آن ها 3.5 برابر بیشتر شده است. پس این صنعت می تواند صنعتی کلیدی برای اقتصاد ما هم محسوب شود و متاسفانه عقب افتادن در آن هم قابل جبران نیست. به عبارتی وقتی در این صنعت رشدی اتفاق می افتد این رشد به سرعت خود را نشان می دهد و برعکس اگر از این صنعت عقب بیفتیم این عقب افتادن هم به سرعت اتفاق می افتد. آمار مقایسه ای در دنیا از پیش بینی متوسط رشد اقتصادی وجود دارد که می گوید همه صنایع در بازده زمانی  2016 تا 2025 نزدیک به 50 درصد رشد نشان می دهد در حالیکه این رقم برای اقتصاد دیجیتال در همین بازده زمانی 125 درصد رشد نشان می دهد. پس اگر سوار بر موج صنعت دیجیتال شویم به سرعت جلو می افتیم و اگر از موج عقب بمانیم خیلی عقب تر می افتیم. در واقع این صنعتی استراتژیک برای کشور است.
با این توضیحات شما، می توانیم این گونه بگوییم که پذیرش هر کسب و کار دیجیتالی به بازار سرمایه می تواند علاوه بر ایجاد زمینه رقابت، بستری برای رشد این صنعت است؟
با ورود شرکت ها و این کسب و کار به بازار سرمایه و باز شدن مسیر، این امید به سرمایه گذاران داده می شود که سرمایه گذاری در کسب و کار دیجیتال می تواند نقدشوندگی بالایی داشته باشد و در سبد سرمایه گذاری و معاملات قرار گیرد. رشد سرمایه گذاری کاملا معلوم است و برای کسانی که اساسا علاقمند به سرمایه گذاری هستند این گزینه هم در کنار دیگر بخش ها قرار می گیرد و تقویت می شود. بسیاری از کشورها برای ورود این سرمایه ها به اقتصادشان شرایط بورسی شدن شرکت های دیجیتال را تسهیل کرده اند چون دلیل خوبی برای رونق بازار است و ما هم امیدواریم با ورود تپسی به بازار سرمایه این مسیر برای کل صنعت باز شود و دیگر کسب و کارها نیز وارد این عرصه شوند. واقعیت این است که ما به عنوان اولین استارت آپ بیشترین چالش ها را طی این دو سال و نیم پشت سر گذاشتیم و حداقل خرسندیم راه برای ورود دیگر شرکت ها هموارتر خواهد بود.
نگران موفقیت رقبایتان نیستید؟ یا این قدر از روند رو به رشد شرکت تپسی اطمینان دارید که مسیر همواری پیش رو دارد؟
ببینید بازار این قدر بزرگ است که ما جای همدیگر را تنگ نمی کنیم. جا برای همه رقبای ما هست. به عبارتی این بازار از لحاظ مصرف کننده بسیار بزرگ است و فقط نیازمند سرمایه گذاری است تا عمق پیدا کند. برای بازار سرمایه هم ورود این گونه شرکت ها مفید خواهد بود. اگر به بازار سرمایه دیگر کشورها در گذشته شان نگاه کنیم می بینیم که از 10 شرکت بزرگ آن ها در بورس  مجموعه های مالی، بانکی، نفتی و یا صنایع سنتی بودند الان بویژه در 2021 می بینیم که از 10 شرکت بزرگ در بازارهای آن ها 5 تا اینترنت محور هستند. البته بازار سرمایه ما به ورود شرکت های دیجیتال محور نیاز دارد بویژه که عمق زیادی هم ندارد. از سوی دیگر دیده می شود که رشد برخی از شرکت ها در این بازار بواسطه تورم بوده است یعنی رشد عملیاتی قابل توجهی ندارند. افزایش دارایی، ملک، ماشین آلات آن ها نشان از رشد آن می دهد. درحالیکه  صنعت دیجیتال بر اساس نیاز روز، رشد عملیاتی دارد و این به نفع بازار سرمایه ایران خواهد بود.
وضعیت این نوع از کسب و کار در شرایط تورمی چگونه است؟ این کسب و کارها می توانند در شرایط تورم قابل اتکا باشند؟
تورم ها خود را با بالا رفتن قیمت ها نشان می دهند. ولی این صنعت رشد واقعی نشان را می دهد. چون مردم در حال تغییر روش های خرید و استفاده از حمل ونقل متنوع هستند. اگر دیروز از آژانس استفاده می کردند امروز تاکسی انلاین را ترجیح می دهند. با وجودی که می دانیم هنوز مصرف کنندگان میلیونی داریم که این تغییر رویه را هنوز شروع نکرده اند و این بازار بکر است. این صنعت خدمات محور است که بر پایه اینترنت صورت می گیرد. پس این اتفاق که شرکت های اینترنت محور وارد عرصه شوند و بازار آن ها عمق پیدا کند بسیار هدفمند و سازنده برای هم بازار سرمایه و هم این صنعت است.
آیا می توانیم بگوییم این نوع کسب و کار دیجیتالی در بازار دارای نقدشوندگی و ریسک بالای سرمایه گذاری است؟
بله نقدشوندگی آن قابل مقایسه با دیگر صنایع است اما نکته اصلی آن قابلیت رشد بالایی است که دارد. معمولا سهام با شاخص و یا تورم رشد می کنند و در مورد تپسی انتظار می رود رشدی به مراتب بالاتر از شاخص از خود نشان دهد چون رشد عملیاتی واقعی دارد؛ مصرف کننده واقعی دائم به بدنه آن در حال اضافه شدن است و این به درآمد واقعی شرکت می انجامد. رشد بالای آمار سالیانه و چند برابرشدن آن این اطمینان را به سرمایه گذار می دهد که علاوه بر حفظ سرمایه او در مقابل شرایط تورمی حتی چند برابر هم شود.
این مسیر رشد را برای تپسی چطور ارزیابی می کنید؟
در مورد تپسی باید بگویم که ما به مسیر 3 تا 5 سال آینده خودمان خیلی امیدواریم. اگر بخواهم مسیر رشد را از کوتاه مدت به بلندمدت ترسیم کنم این طور می گویم که بر اساس برنامه ریزی ها انتظار داریم امسال یعنی سال 1401 درآمد تپسی نسبت به سال 1400 تقریبا سه برابر شود و با توجه به اینکه یک برنامه ریزی برای رشد جفرافیایی گسترده ای هم پیش رو داریم این رشد دست یافتنی است .ما امروز که با شما صحبت می کنیم در 13 استان کشور و شهرهای تابعه آن ها حضور داریم و تا پایان امسال 20 شهر جدید به این وسعت جغرافیایی تپسی اضافه خواهد شد.
البته به دلیل کرونا گسترش جغرافیایی تپسی متوقف شد. اما در یک ماه گذشته 5 شهر جدید به این مجموعه اضافه شده است که  بازتاب های خوبی از مردم این شهرها برای حضور تپسی گرفتیم.
از سال گذشته که محدودیت های کرونا کمتر شد این رشد جغرافیایی را آغاز کردید؟ از دیگر طرح های توسعه ای تپسی بگویید.
از اسفند 1398 تا تابستان 1400 این پاندمی در رشد تاکسی آنلاین ها تاثیر گذاشت. کرونا رشد ما را برای اولین بار متوقف کرد ما رشد 3 تا5 برابری داشتیم و در طول کرونا متوقف شد. البته این بیماری جهانی بود و این توقف در تمام دنیا اتفاق افتاد. مشارکت مردم و حتی سفیران ما به دلیل سلامت و فاصله گذاری ها کمتر شد و حتی ترددها به طور متوسط کاهش یافت و این رشد قابل پیش بینی را متوقف کرد اما با گسترش واکسیناسیون از تابستان و پاییز 1400به تدریج به شرایط قبل کرونا برگشتیم و در زمستان 1400 کاملا به شرایط عادی برگشتیم و رشد را به وضوح مشاهده کردیم.
وسعت جغرافیایی یکی از برنامه های تپسی بود تا در مسیر رشد و درآمد واقعی قرار بگیریم. یکی دیگر عمیق تر کردن سرویس های حمل و نقل ماست یعنی علاوه بر سرویس آنلاین تک مسافر، مدل های دیگری مانند تاکسی خطی که چند نفر هم می توانند سوار خودرو شوند و قیمت برای مصرف کننده 40 درصد کاهش یابد را امسال راه اندازی خواهیم کرد که به خاطر کرونا متوقف کرده بودیم. پس از آن وارد سرویس مدارس، شرکت ها خواهیم شد و با این اقدامات بازار تپسی بسیار بزرگ خواهد شد.
در حال حاضر یک سوم حمل و نقل در کشور به صورت اینترنتی و توسط ما و رقبای ما در حال انجام است و نزدیک به دو سوم آن هنوز فضای خالی دارد و بازار بالقوه است و ما با سرمایه گذاری می توانیم این بازار را به دست آوریم. امروز در تهران 20 میلیون سفر انجام می شود و 10 میلیون آن توسط خودروهای شخصی است و تجربه نشان می دهد هزینه بالا نگه داری از خودرو شخصی، آلودگی زیست محیطی و غیره باعث شده است تا سهم استفاده از تاکسی انلاین ها بالا برود. پس به دلیل کشش بازار و سرمایه گذاری این رشد کاملا قابل پیش بینی است. ما در تپسی به دنبال بیزینس های جدید و برنامه های توسعه ای هستیم. می خواهیم تنوع سرویس دهی در ناوگان حمل و نقل خود را پیاده کنیم و این هدفگذاری را از الان شروع کردیم و تا سه سال آینده کل فضای جغرافیایی ما با این بیزینس های جدید تکمیل خواهد شد.   
پس با این دلایل و هدف وارد بورس شدید.    
ورود به بورس ما به دلیل جذب سرمایه و بزرگ شدن در این بازار طراحی شده است. نکته مهم این است که عرضه اولیه ما عرضه اولیه معمولی نیست که سهامداران پول را از شرکت خارج کنند بلکه عرضه اولیه به روش سلب حق تقدم است و افزایش سرمایه است و تمام عایدی آن وارد شرکت جهت توسعه می شود.
واقعیت این است که اگر ما می خواستیم نگاه کوتاه مدت در این مسیر داشته باشیم اصلا به صرفه و صلاح ما نبود با این قیمت عرضه اولیه داشته باشیم اما نگاه بلند مدت ما باعث شد به موضوعات دیگری بیاندیشیم. البته مسیر بعدی هم ساده نیست که عملا بازار را عادت بدهیم تا نسبت به سودهای کوتاه مدت هم برای شرکت ها بی تفاوت باشد اما اگر تعداد بیشتری از شرکت های استارت آپی وارد بازار سرمایه شوند شاید این نگرش چانه زنی و ارزش گذاری شرکت ها هم واقعی تر شود. بنابراین امید داریم در بلندمدت سود ما جبران شود.
در مورد سهامداران تپسی بگویید.
تپسی یک شرکت کاملا ایرانی و بر اساس آخرین ترکیب سهامداری به ‌طور مشخص حدود 44 درصد سهام این شرکت متعلق به مؤسسین و مدیران است. 29 درصد از سهام شرکت متعلق به گروه خورشید سان و سهامدار عمده گروه سام الکترونیک و حدود 17 درصد نیز متعلق به شرکت دانش‌بنیان برکت است و10 درصد هم متعلق به سه سهامدار حقیقی است.
درباره قیمت گذاری و نحوه عرضه سهام تپسی هم بگویید که به چه نحوی این عرضه ها قرار است انجام شود.
در حال حاضر قیمت عرضه برای ما و شاید دیگر شرکت هایی که بخواهند وارد بازار شوند بسیار مناسب است. نسبت به واقعیتی که برای آن متصور است، چون بازار جای رشد بسیار زیادی دارد.
نحوه قیمت گذاری عرضه به این صورت است که یک قیمت کف عرضه و یک حراج اتفاق می افتد. قیمتی که ارزش گذاری شده و روی کدال هم هست یک بازده قیمتی بین 1600 تا 1700 تومان است. در زمان عرضه صندوق ها پیشنهاد خود را ارائه می دهند و متوسط آن تعیین کننده قیمت است. در مرحله اول 5 درصد سهام تپسی عرضه خواهد شد و بعد نماد بسته می شود که حدودا بسته به زماندهی سازمان بورس است که یک تا دو ماه خواهد بود. سپس با قیمتی که کشف شده است وارد مرحله بعدی عرضه می شویم که همان سلب حق تقدم است. در این عرضه فقط سهامداران حرفه ای خرید می کنند و نزدیک به 300 هزار خریدار واجد شرایط هستند و با قیمتی که در کشف شده عملا حق تقدم معامله می شود و این عایدی هم به شرکت برگشت داده می شود. 
پس این عرضه مانند دیگر عرضه ها نیست که هر سهامدار معمولی مستقیما این سهم را خریداری کند.
بر اساس ضوابطی که سازمان بورس برای شرکت های استارت آپی تعریف کرده است، فقط سهامداران حرفه ای می توانند وارد معامله شوند. کسانی که مدرک مالی دارند و یا حقوقی هستند که جمع آن ها 300 تا 400 هزار نفر است. البته سهامداران جز از طریق صندوق ها به طور غیر مستقیم سهامدار ما می شوند. قرار بود مرحله اول را هم سهامداران حرفه ای خریداری کنند نه فقط صندوق ها ولی ظاهرا این سازوکار عملیاتی نشد.
پیش بینی شما از عرضه اولیه سهام تپسی چیست؟
فکر می کنم استقبال خوبی شود. استدلال ما این است که این عرضه اولیه مانند دیگر عرضه ها نخواهد بود که فقط در روزهای عرضه اولیه صف خرید باشد بلکه این صف های خرید دائمی خواهد بود زیرا سهامداران می توانند شاهد رشد علمیاتی شرکت متقارن با آن زمانبندی رشد سهام تپسی شوند و پیش بینی جذابیت این سهم حداقل در یک سال عرضه اولیه باقی خواهد ماند.  
بعد از سلف حق تقدم در سال های آینده چه افزایش سرمایه ای برای تپسی در نظر گرفته شده است؟ 
ما برنامه افزایش سرمایه خواهیم داشت که بعد از نهایی شدن در کدال افشا خواهیم کرد. قطعا در مدت زمان دو تا سه سال آینده باز افزایش سرمایه خواهیم داشت.
این افزایش سرمایه های تپسی از ابتدا به چه صورت بوده؟
ما سه دوره افزایش سرمایه داشتیم که بیشتر آن ها بین سال های 95 تا 97 بوده که مجموع آن بر مبنای ارزش ریال آن سال ها 120 میلیارد تومان بوده است و بواسطه همان افزایش سرمایه ها نقدینگی وارد شرکت شده است.
در مورد میزان فروش شرکت هم توضیح بدهید که چه میزان بوده است.
تپسی سال 1400 را با احتساب 15 درصد کارمزد از هر سفر 266 میلیارد تومان فروش ثبت کرده است و طبق برنامه عملیاتی ما این میزان برای سال  1401 پیش بینی فروش700 میلیارد تومان را دارد. نزدیک به 50 درصد این افزایش فروش ناشی از توسعه جغرافیایی است که در بالا توضیح دادم و مابقی از افزایش سهم و عمق بازار در شهرهایی است که در حال حاضر عملیاتی هستند و این فروش از توسعه جغرافیایی تپسی حاصل خواهد شد.
رتبه تپسی را در دنیا  در مقایسه با رقبای خارجی خودتان چطور ارزیابی می کنید؟
تپسی چهارمین تاکسی آنلاین در دنیاست که IPO(عرضه عمومی اولیه) می شود. تاکنون دو شرکت آمریکایی و یک شرکت روسی بورسی شده اند و ما چهارمین در دنیا هستیم. از نظر عملیاتی و تعداد سفرها همتراز شرکت های مطرح دنیا مثل کریم در خاورمیانه، مصر و پاکستان، هستیم. فناوری تپسی کاملا مطابق با فناوری روز دنیا عمل می کند؛ از نظر دیتاسنتر و استفاده از هوش مصنوعی جایگاه خوبی داریم. به لحاظ کیفیت ناوگان حمل و نقلی مجبوریم از خودرو داخلی استفاده کنیم، چاره ای برای این انتخاب نداریم؛ اما از نظرعملیات و تکنولوژی جایگاه خوبی داریم. در حال حاضر دو میلیون راننده به عنوان سفیر در تپسی مشغول به کار هستند و 20 میلیون نفر مسافر ثبت شده در ناوگان تپسی وجود دارد.
تپسی چه مزیت رقابتی نسبت به رقبای خود دارد؟    
تفاوت ما با رقبا این است که ما برنامه بلندمدت داریم و این تبعات را در تکنولوژی، ناوگان و نیروی انسانی وارد کردیم. صرفا به دلیل داشتن یک رشد کمی از کیفیت کم نکردیم و حتی ورود ما به بورس هم نشان از نگاه بلند مدت ما بود. وجه تمایزاصلی ما با رقبا هممین نگاه و رشد کیفی است. مثلا به دنبال اضافه کردن تعداد رانندگان برای بالابردن آمارها نبودیم به امنیت سفرها و تبعات ان بیشتر فکر کردیم و سرمایه گذاری بیشتری انجام دادیم. چون اگر اختلالی در امنیت سفر رخ دهد به مارکت ما صدمه می زند. پس امیت سفر را بسیار جدی گرفتیم. 
تکنولوژی تپسی صددرصد داخلی است و خودمان ایجاد کردیم و می توانیم توسعه آتی را هم بر مبنای آنچه که خودمان می شناسیم و پایه ریزی کردیم انجام دهیم، برعکس، تکنولوژی که رقبای ما استفاده می کنند وارداتی است واین تکنولوژی در تمام دنیا استفاده شده و فقط  داخلی سازی شده است.
در نهایت بفرمایید چه چالش هایی برای ورود به بازار سرمایه داشتید؟
طولانی بودن مسیر برای ورود ما به این بازار نشان می دهد که چه چالش هایی را سپری کردیم. واقعا مسیر سخت و طولانی بود و همه توجیه مسئولان سازمان بورس و فرابورس این بوده است که ما اولین بودیم. ما همه آن آزمون و خطاها را طی کردیم اما اینجا درخواستی از سیاستگذاران سازمان بورس داریم که اگر اولین هستیم انتظار حمایت بیشتری هم داریم .ما از روز اول حسابرسی شفافی داشتیم و این برای ورود ما به بورس یک مزیت بود. پس شفافیتی که بورس از ما انتظار دارد، برای ما سخت نیست؛ اما چیزی که سخت است انجام دوباره کاری ها و سختگیری های مضاعفی است که به ما تحمیل می شود. درحالیکه این نوع سختگیری ها به دیگر شرکت های بورسی صورت نگرفت و وقتی دلیل آن را جویا می شویم می شنویم که اولین استارت آپ بورسی هستیم. به نظر عدم شناخت از ورود استارت آپ به بورس باعث می شود این سوالات زیاد از ما پرسیده شود و ما هم خوشبختانه تاکنون به همه سوالات مجموعه سازمان بورس، پاسخ شفاف و قانع کننده ای داده ایم.