مریم بابایی- از مدت ها بویژه از زمانی که معاملات در بازار بورس رونق گرفت و شاخص کل با روند صعودی مواجه شد بسیاری از رسانه ها توجه خود را به شرکت های بورسی معطوف کردند که ارزش سهام یک سری از شرکت ها در بازار روند رو به افزایشی داشته درحالیکه اساسا یا زیان ده بوده و هستند و یا برخی از آن ها دارای واحد بهره برداری و یا کسب و کار مشخصی نبوده تا بتواند ملاک ارزندگی محسوب شوند و با اندک تحلیلی می توان این گونه ارزیابی کرد که رشد سهام این شرکت ها حباب بوده و با ریزش بازار، سرمایه گذاران امیدوار بویژه تازه واردان و کد اولی ها را متضرر خواهد کرد.
یکی از شرکت هایی که این روزها بسیار خبرساز بود و برخی از رسانه ها نسبت به انتشار خبر و تحلیل آن خط قرمزهایی برای سهامداران و تازه واردان به سرمایه گذاری در بورس مطرح کردند، شرکت پتروشیمی دهدشت با نماد "دهدشت" در بازار فرابورس است.
به لحاظ تاریخی، کلنگ زنی احداث شرکت صنایع پتروشیمی دهدشت جهت تولید پلی اتیلن سنگین به 13 سال قبل برمی گردد. یعنی از سال 1388 با عنوان پلیمر دهدشت به صورت سهامی عام، فعالیت خود را آغاز کرد. اما با گذشت 13 سال این شرکت همچنان به مرحله تولید و کسب سود نرسیده است درحالیکه سهام این شرکت در فرابورس عرضه شده و در حال معامله است و از روند رو به رشدی هم برخوردار است.
در سایت رسمی شرکت پتروشیمی دهدشت گفته می شود که نزدیک به ۷۰ درصد سهام آن در اختیار شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس (سهامی عام) است. ۷درصد سهام شرکت پتروشیمی ممسنی ، ۵ درصد در اختیار پتروشیمی کازرون و حدود ۲درصد در اختیار گروه توسعه (سهامی خاص) و در نهایت نزدیک به ۱۶ درصد سهام هم در اختیار سایر سهامداران قرار دارد. 
از سوی دیگر داده‌های موجود در سایت شرکت فرابورس نشان می‌دهد که نماد "دهدشت" اولین بار در 15 بهمن 1390 با قیمت 135 تومان در فرابورس باز شده اما ارزش هر سهم آن در تاریخ امروز 7 خرداد 1399 به 852  تومان رسیده است. 
خبرساز شدن پتروشیمی دهدشت آن هم در شرایط مثبت بازار، مثال واضحی برای عدم سرمایه گذاری در بورس به حساب آمد. اینکه به عنوان هشدار به سرمایه گذاران در بورس مطرح گردید که بورس ایران از مزیت نسبی به دلیل داشتن چنین شرکت های زیان ده ای، برخوردار نیست خود نکته ای است که جای تامل دارد ... اما دانستن همین نکته کافی است که بورس ایران به دلیل ماهیت تامین مالی، توانایی چیدمان ساختارهایی را در خود دارد تا بتواند به کمک شرکت هایی بیاید که حتی از ابتدا با زیان وارد بورس شده اند و با وجود سهامدارن خود به سود آوری رسیده و روند رو به رشدی را دنبال کنند.
حال اینکه از کجا بدانیم شرکتی زیان ده و یا دارای مزیت نسبی هست یا خیر و یا میزان ریسک پذیری آن چگونه است باید به تفاوت و ماهیت بورس و فرابورس آگاهی پیدا کنیم. فرابورسی که می تواند با داشتن بازار پایه، شرایطی را برای بنگاه های اقتصادی زیان ده فراهم کند که تنها برای سهامداران ریسک پذیر جذابیت سرمایه گذاری داشته باشد و پتروشیمی دهدشت به دلیل نداشتن پیشرفت فیزیکی می تواند یکی از این دست شرکت های پذیرفته شده در بازار پایه فرابورس محسوب شود. در ادامه برای تحلیل این موضوع به تفاوت بازار بورس و بازار پایه فرابورس می پردازیم با این نکته که شرکت صنایع پتروشیمی دهدشت در بازار زرد فرابورس ایران مورد معامله قرار می گیرد.

بازار پایه فرابورس، پذیرش شرکت های کوچک و پرریسک
تفاوت عمده بین بازار‌های بورس و فرابورس مربوط به شرایط پذیرش شرکت‌ها است. شرکت‌ها مزیت‌های زیادی با ورود به بورس کسب می‌کنند برای همین در تلاش هستند تا هر چه زودتر وارد بورس شوند. از آنجایی که شرایط پذیرش سهام در بازار بورس کمی دشوار است، بازار فرابورس با شرایط ساده‌تر تشکیل شده تا شرکت‌های کوچک هم بتوانند سهام خود را در بازار سرمایه عرضه کنند. خود بازار فرابورس به بازار‌های اول، دوم و بازار پایه تقسیم می‌شود که در بین آن‌ها بازار پایه مخصوص شرکت‌هایی است که شرایط پذیرش در هیچکدام از بازار‌های بورس، اول و دوم فرابورس را ندارند و ریسک سرمایه‌گذاری در این بازار بیشتر از دیگر بازار‌های بورس و فرابورس است.
بازار پایه فرابورس از سه تابلو زرد(با دامنه نوسان 3 درصد)، نارنجی(با دامنه نوسان 2 درصد) و قرمز(با دامنه نوسان 1 درصد ) تشکیل شده که تابلو قرمز ساده‌ترین شرایط را برای پذیرش شرکت‌ها دارد. از آنجایی که شرایط پذیرش در بازار فرابورس راحت‌تر است، اغلب شرکت‌ها کارشان را در بازار فرابورس آغاز می‌کنند و سهامی که در این بازار معامله می‌شود، عموما متعلق به شرکت‌های کوچک است. در طرف مقابل شرایط خروج از بازار سرمایه هم برای شرکت‌های حاضر در فرابورس راحت‌تر است. به طوری که آن‌ها می‌توانند با خرید سهام‌ عرضه شده در فرابورس، شرکتشان را دوباره به شرکت سهامی خاص تبدیل کنند.
یکی از نکات مهم در عملکرد فرابورس، سازمان‌دهی آن بخش از شرکت‌های متمایل به حضور در بازار سرمایه است که هنوز شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را ندارند. در مجموع سطح نظارت در فرابورس، کمتر از بورس است و به همین دلیل شفافیت کمتری دارند. همین امر سبب می‌شود ریسک سرمایه‌گذاری در فرابورس بیشتر از بورس باشد.
با این توضیحات حال می توان به این نکته و ارزیابی رسید که در بازار پایه فرابورس ایران برخی شرکت هایی حضور دارند که ریسک پذیرند و مختص سرمایه گذارانی است که علاقمند به سرمایه گذاری در این گونه نمادها هستند و پتروشیمی دهدشت و برخی پتروشیمی ها و صنایع دیگر در بازارپایه فرابورس وجود دارند که از چنین شرایطی برخوردارند زیرا ماهیت بازار سرمایه این است و این مختص ایران نبوده و این گونه شرکت ها در دنیا وجود دارند که می تواند سرمایه گذار ریسک پذیر را برای سرمایه گذاری بلند مدت جذب کند.
اما نکته اساسی در این گونه شرکت ها این است که افراد با آگاهی از نحوه سرمایه گذاری وارد بورس شوند. اینکه افراد ریسک گریز، ندانسته سهام این گونه شرکت ها را بدون تحلیل بنیادی خریداری کنند درحالیکه به دنبال سودآوری کوتاه مدت و میان مدت هم هستند قطعا متضرر خواهد شد. سرمایه گذاری در شرکت هایی مانند پتروشیمی دهدشت نیازمند یک سرمایه گذاری بلندمدت با ریسک پذیری بالاست و سهامداران باید قبل از سرمایه گذاری به ماهیت بورس ها  وشرکت ها توجه اساسی داشته باشند در غیر این صورت ضرر سرمایه گذاری بدون آگاهی هر سرمایه گذاری را تهدید می کند.