به گزارش خبرنگار بازار انرژی، نمایشگاه بین المللی صنعت نفت در تهران رویدادی اقتصادی و نمایشگاهی است که سالی یک بار با حضور کلیه حوزه های این صنعت یعنی چهار شرکت اصلی و زیر مجموعه ها آن در تعامل نزدیک با تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی برگزار می شود وطی بازدید و نشست هایی که با فعالان بخش خصوصی در غرفه ها و یا سمینارهایی که در حاشیه نمایشگاه هماهنگ شده است این ارتباط رودرو و طرح موضوعات فی مابین را بیشتر می کند. نمایشگاه صنعت نفت تهران دو سالی به دلیل بروزهمه گیری کرونا و قرنطینه های متوالی مانعی در برگزاری گسترده این نمایشگاه بود اما امسال در بیست و ششمین نمایشگاه صنعت نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی پس از خلا دو ساله، استقبال از نمایشگاه چشمگیر بود و این مکان تا حدودی محلی شد برای یافتن خلا  نبود ارتباط دوسال گذشته و راهی برای یافتن ارتباطات جدید، انعقاد تفاهم نامه و قراردادهای همکاری تلقی گردید.
یکی از برنامه های جانبی این نمایشگاه ارائه نیازهای اولویت دار چهار شرکت اصلی وزارت نفت بود. روز دوم نمایشگاه 24 اردیبهشت ماه، شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی ایران در سالن مروارید واقع در ساختمان خلیج فارس به ارائه نیازهای اولویت دار خود در نشست تخصصی با حضور جمعی از فعالان اقتصادی و شرکت های فعال در حوزه صنعت پالایش و پخش پرداخت. رضا کاظم نژاد مدیر پژوهش و فناوری شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی ایران به عنوان نماینده پالایش و پخش فراورده های نفتی در خصوص نیازهای صنعت پالایش به چند موضوع اساسی و بنیادین اشاره کرد تا علاقمندان در صورت مشارکت در قالب تفاهم نامه و قرارداد به این همکاری مبادرت ورزند و این ضعف ها با مشارکت فعالان اقتصادی تحت پوشش قرار گرفته و منجر به تحولات کیفی در حوزه پالایش و پخش گردد.
کاظم نژاد در ابتدای جلسه به ارائه چند نیاز اولویت داد جهت جلب مشارکت فعالان بخش خصوصی اشاره کرد که هر کدام از آن ها در راس قرار گرفته و اینها زیر مجموعه هایی دارند که علاقمندان با اعلام آمادگی می توانند از دیگر نیازمندی های این مجموعه وسیع هم کسب اطلاع کنند. وی به اولین نیاز اولویت دار پالایشگاه ها یعنی ارتقا نفت کوره و تبدیل آن به برش های سبک اشاره کرد و گفت: از تولید 2 میلیون 400 هزار نفت خام درحدود 26 تا 27 درصد نفت کوره به دست می آید و یک عدد بسیار بزرگی است و به عنوان یک ماده کم مشتری تلقی می شود و از سوی دیگر گوگرد این فراورده حدود 3 تا 5 درصد نفت خامی است که در پالایشگاه ها استفاده می شود و مضافا اینکه ترکیباتی وجود دارد که باید اینها در مراحل بعدی حذف و یا به مواد دیگری تبدیل شوند تا قابل استفاده در سوخت شناورهای دریایی باشد و یا برای تولید مواد با ارزش افزوده بالاتر مورد استفاده قرار گیرد. بنابراین یکی از نیازهای اولیه ما ارتقا نفت کوره و تبدیل آن به برش های سبک است که این برش ها بتواند قابلیت استفاده در تولید دیگر فراورد مانند بنزین، گازوئیل، نفتا و ... داشته باشد.  
وی در ادامه به بالا بودن مقیاس مصرف انرژی در پالایشگاه ها پرداخت و گفت: یکی دیگر از نیازهای ما کم کردن مصرف انرژی در پالایشگاه هاست. مقیاس مصرف انرژی در دنیا حدود 3 درصد است و این بدان معناست که 3 درصد از نفت خام ورودی به پالایشگاه ها به مصرف انرژی می رسد تا این نفت خام ورودی تبدیل به فراورده قابل استفاده شود. در حالیکه این رقم در پالایشگاه های ما 7 درصد است. به عبارتی پالایشگاه های ما با مقیاس مصرف انرژی در دنیا 133 درصد فاصله دارند و با توجه به قیمت فعلی نفت خام، عددی که ما با مصرف انرژی از دست می دهیم جدای از موضوعات دیگرمانند آلودگی زیست محیطی و غیره در حدود 3 میلیارد دلار در سال به دلیل مصرف انرژی هزینه می کنیم. یعنی اگر 2 میلیون و 400 هزار بشکه نفت تولید روزانه را ضربدر 3 درصد کنید عدد درشتی به دست می آید که این موضوع برای صنعت پالایشی کشور بسیار مهم و جز اولویت هایی است که باید در جهت رفع و کنترل آن تلاش کنیم.
کاظم نژاد به موضوع سوم یعنی ارتقا فرایندهای پالایشی پرداخت و گفت: موضوع دیگر ارتقا فرایندهای پالایشی است. این فرایندها متعلق به حداقل 15 تا 20 سال گذشته است  و اگر حتی یک دهم درصد بتوانیم فرایندهای پالایشی را ارتقا دهیم از این میزان اندک هم می توانیم منافع بسیاری به دست آوریم و هر چه سعی کنیم این درصد را بیشتر کنیم به نفع ماست؛ توضیح دیگر اینکه دنیا هم در حال ارتقا فرایندهای پالایشی است.
وی ادامه داد: توجه به پتروپالایشگاه ها یکی دیگر از اولویت های ماست. فعالیت پالایشگاه های ایران عمدتا بر مبنای تولید سوخت است در حالیکه در پالایشگاه های دنیا علاوه بر سوخت، محصولات دیگری را هم تولید می کنند و بیشتر پتروپالایشگاه هستند. البته در ایران خوشبختانه توجه به سمت احداث پتروپالایشگاه تقویت شده و در میان مسئولین به عنوان یک اصل پذیرفته شده است.
این مدیر پژوهش و فناوری پالایش و پخش به موضوع دیگری در حوزه نیازمندی های پالایش و پخش که توجه بیشتر به مصرف بالای آب در پالایشگاه ها و چگونگی مدیریت آن است اشاره کرد و با تاکید بر این که کشور به سمت خشکسالی می رود و این مدیریت مصرف از ضروریات دانست تاکید کرد که باید با مصرف آب کمتر تولیدات پالایشگاهی را به انجام برسانیم.
هوشمند سازی پالایشگاه ها از دیگر اولویت های توسعه پالایشگاهی بود که کاظم نژاد در این زمینه گفت: ما با استفاده از هوش مصنوعی می توانیم ارزش افزوده بیشتری برای پالایش فرآورده به دست آوریم و این مستلزم کار بسیار بزرگی است. به عبارتی تجمیع چند تخصص پیشرفته همزمان با دانش روز در پالایشگاه ها و تجهیز پالایشگاهای کشوربه هوش مصنوعی می تواند تولید را به حداکثر برساند و این هوش مصنوعی به ما کمک می کند تا مصرف انرژی آب، تجهیزات، نیروی انسانی و ... را به حداقل برسانیم.
کاظم نژاد انبارهای شرکت ملی پخش فراورده های نفتی را از دیگر نیازمندیهای این واحد برشمرد و درباره آن گفت: همانطور که می دانید ما انبارهایی در38 نقطه کشور داریم که همه اینها کار توزیع فرآورده را به نواحی و از نواحی به شهرها و پمپ بنزین ها انجام می دهند. این انبارها باید به تکنولوژی هوشمند مجهز شوند. با این تکنولوژی می توانیم از هدررفت سوخت در زمان انتقال کم کنیم تا بهینه سازی توزیع فراورده به صورت واقعی اتفاق بیفتد.
وی در ادامه توضیح انبارداری سوخت به نشت مخازن در انبارها که یک از موضوعات مهم و اساسی است پرداخت و گفت:  نشت سوخت در انبارها و مخازن، قیمت و عدد درشتی را نشان می دهد و علت اصلی آن هم استهلاک انبارها و مخازن است. علت دیگر آن هم این است که ما اساسا تجهیزات نشت یابی نداریم و اگر انبارها را به تجهیزات نشت یابی مجهز کنیم سود بسیار زیادی را به دست می آوریم. اول از همه اینکه منابع آب های زیرزمین ما آلوده نمی شوند. در حال حاضر در منطقه شمال غرب تهران، انبار کن ما، با چنین پدیده ای مواجه است متاسفانه به دلیل نشت فرآورده منابع زیر زمینی آلوده شده اند و متاسفانه شکایت کشاورزان و مردم آن منطقه را داریم که البته با پروژه ای که تعریف شده در حال کنترل این نشت فراورده هستیم.
کاظم نژاد در این زمینه ادامه داد: متاسفانه با پدیده نشت سوخت در انبارها مواجه ایم و زمانی متوجه می شویم که کار از کار گذشته و مشکل خود را نشان می دهد و با شکایت ها متوجه می شویم و در آن زمان تازه به دنبال حل مشکل می رویم ولی اگر در کل پالایشگاه های کشور که انبارهای سوخت هم دارند و یا انبارهای پخش فراورده به سیستم هوشمند نشت یابی مجهز شوند می تواند بسیار در جلوگیری از صرف هزینه زیاد کمک کند. ما از نشت فراورده خسارات بسیاری را متحمل می شویم و اگر این کنترل شود عدد بزرگی را به دست آورده ایم به عبارتی هر چه قدر در این حوزه هوشمند سازی انبارها هزینه کنیم در قیاس با نشت فراورده ای که قبل از هوشمندسازی از دست می دادیم این عدد سرمایه گذاری در هوشمند سازی بسیار اندک است.    
مدیر پژوهش و فناوری شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی در ادامه موضوع هوشمند سازی به طراحی پیک هوشمند برای کنترل خطوط لوله نفت، گاز و حتی آب اشاره کرد و اظهار داشت: نیازدیگر ما طراحی یک پیک هوشمند است. ما در کشور حدود 80 هزار کیلومتر خطوط  لوله در حوزه نفت و گاز داریم و اگر آب را هم به آن اضافه کنیم این خطوط لوله گذاری عدد بسیار بزرگی را نشان می دهد که نیازمند نگهداری هستند. شما قطعا از خرابی لوله ، نشتی و فرسوده بودن لوله ها بارها شنیده اید؛ این نشت یابی لوله ها تکنولوژی بالایی دارد و نیازند طراحی یک سامانه هوشمند است.
وی در این زمینه ادامه داد: خطوط لوله از سرمایه های کشور هستند و عمرمتوسط  خطوط لوله در دنیا 20 سال است اما عمر خطوط لوله در کشور ما بالاتر از 60 سال و یا حتی بیشتر است و این باعث می شود ما مرتب تعمیر خط لوله داشته باشیم. ولی اگر به این سامانه ها مجهز باشیم می توانیم پیش از خرابی و اسیب جدی به خطوط و از دست دادن منابع، اقدامات اولیه را انجام دهیم که هم از خط لوله بیشترین راندمان را داشته باشیم و هم منابع مالی کشور کمتر به هدر رود.
کاظم نژاد به هیدروژن مازاد در پالایشگاه ها پرداخت و گفت: هیدروژن یکی دیگر از موضوعات مورد توجه ماست. در ستاره خلیج فارس روزانه بین 450 تا 480 تن خروجی هیدروژن مصرف نشده داریم که برای آن می توانیم واحدهای پتروشیمیایی ایجاد کنیم و یا با واحدهای پالایشی که مصرف کننده هیدروژن هستند می توانیم این تبادل را انجام دهیم و این موضوع می تواند همکاری جدیدی را رقم بزند.
وی در ادامه تاکید کرد این موضوعات و آیتم های گفته شده به عنوان نیازمندی های اولویت داری است که شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی دنبال می کند و هر کدام از اینها زیرمجموعه ها و زیر گروه هایی دارند که دنیایی از پروژه است و می تواند به همکاری سازنده ای میان پالایش و پخش و بخش خصوصی بیانجامد. البته در کشور خوشبختانه بسیاری از شرکت ها درحوزه تولید کاتالیست پیشرفت های چشمگیری داشته اند. بسیاری از کاتالیست های فرآورده پالایشگاهی در کشور و در خود پالایشگاه ها تولید می شود و قرار است در آینده تجمیعی از تولیدکنندگان کاتالیست را داشته باشیم و به سمت تولید دانش فنی و اصطلاحا لایسنس برویم و به عبارتی قرار است از این به بعد در زمینه تولید لایسنس هم پای شرکت های بین المللی دنیا پیش برویم.
این مدیر پژوهش در حوزه پالایشگاهی برای جلب مشارکت بیشتر بخش خصوصی در این عرصه و برنامه های پیش رو گفت: برنامه های خوبی برای ساخت باراول مطرح شده است زیرا یک مانع بزرگی بود و با ابلاغ آیین نامه و سال دانش بنیان این برنامه برای شرکت های دانش بنیان فراهم است. نامگذاری سال برای دانش بنیان ها قدم خوبی برای کوتاه کردن مسیر تولید و استفاده از دانش روز و استفاده از نیروهای بومی خواهد بود. برای پروژه ها و نیازهایی که اعلام شد مدارک این پروژه ها موجود است و با اعلام آمادگی برای سرمایه گذاری و هر گونه همکاری می توانیم کار را شروع کنیم و اعلام کردیم اینها سرفصل های مورد نیاز و از ضرورت ها بودند و با امکاناتی که داریم می توانیم اطلاعات بیشتر را در صورت اعلام آمادگی به متقاضیان ارائه دهیم.
وی ادامه داد: در حال حاضر پالایشگاه ها خودشان در حوزه رفع مشکلات کار می کنند اما ما در پالایش و پخش در حال تمرکزگرایی و در قالب تشکیل کارگروه هستیم و این تمرکز را به دلیل اهمیت سال دانش بنیان ها و با این محوریت کار را پیش بردیم و البته همزمان با این تمرکزگرایی می توانیم همکاری پروژه ها را در صورت جلب مشارکت پیش ببریم. ظرف چند ماه  این تمرکزگرایی کامل خواهد شد و همه مجموعه های پالایشگاهی و زیر مجموعه های آن در یک قالب متمرکز می شوند اما در این فاصله هم می توانیم در صورت همکاری به رفع موضوعات و نیازمندی هایی که ذکر شد بپردازیم و کار را شروع کنیم.