یادداشتی از هدررفت منابع آبی

لحظات قابل تاملی است مشاهده فردی که سعی دارد با فشار آب ذره ذره از خاک و خاشاک کف موزاییک حیاط منزلش را پاک کند، و با زدودن هر موزاییک از خاک و خاشاک با فشار آب، احساس رضایت و حال خوبی از تمیزی به او دست می دهد، غافل از اینکه آن آب مصرف شده مسیر طولانی و پر چالشی را طی کرده تا به مقصد و انشعاب لوله های آب منزل او برسد. از سویی دیگر اگر بر این فرد خرده گرفته شود که می تواند با استفاده از وسیله دیگری به راحتی این خاک و خاشاک را از محیط زندگی اش پاک کند، با دلخوری ادعا می کند که اولا چاردیواری اختیاری است، دوما معتقد است سرجمع آب مورد مصرف برای حیاط منزلش چیزی نمی شود که بواسطه آن جنجالی برای مصرف نکردن به پا شود..... اما غافل از این است که آب در دسترس او که صرفا برای شستشو غیربهداشتی به کار گرفته می شود بسیار پراهمیت است حتی قطره ای از آن.
این مثال پرتکراری که بدان اشاره شد، همه ما بارها وبارها این را دیده ایم و نیک می دانیم که همچنان عده ای هستند و گمان می کنند شستشو حیاط منزلشان با آب قابل دسترس امر بدیهی است و باید این گونه باشد.
باید اذعان کرد که ریشه این باور به گذشته دور برمی گردد. در گذشته فرهنگ استفاده از آب به گونه ای رقم می خورد که افراد در آن زمان فکر این موضوع که ممکن است روزی از انشعابات آب منازلشان دیگر آبی نیاید را نمی کردند و این تصور بوده که آب همیشه هست و مصرف هم در جای خود پابرجا.
البته شاید این باور در زمانی که آب به وفور در دسترس بود خیلی هم مشکل به نظر نمی رسید اما با تغییرات اقلیمی و گرم شدن زمین که چندسالی است نگرانی های بسیاری را از سوی دولتمردان به همراه آورده است و کشور ما نیز از این قاعده مستثنی نیست به نظر باید تغییر در نگرش مصرف آب نیز بوجود آید. تغییرات اقلیمی و خشکی زمین بویژه در بیشتر مناطق و استان های کشورمان این نگرانی ها را برای ما نیز بوجود آورده است که آب این مایه حیات شرایطی نسبت به گذشته های دور ندارد و باید با مدیریت بیشتری مصرف شود. باید پذیرفت که فرهنگ استفاده از آب باید تغییر کند و افراد به واقع باور داشته باشند این قطره قطره آبی که در اختیارشان است باید به درستی مصرف شود زیرا ممکن است حداقل برای برخی از استان های خشک ایران روزی تمام شود.
راهکارهایی که می توان به کار گرفت، نوع مصرف، ساخت و سازها، مدیریت و نظارت آب باید بیش از گذشته مورد توجه قرار گیرد، قوانین و مقرراتی وضع شود تا بر مدیریت بیشتر مصرف نظارت داشته باشد؛ قوانین مدیریت مصرفی که شاید در گذشته ای دور در دهه های 20 و یا بعضا 30 شمسی از آن سخن به میان می آمد همه از شنیدن آن متعجب می شدند، زیرا در آن زمان ها آب به وفور در دسترس بود و بارش ها پاسخگوی نیاز مصرف کنندگان هم بود. اما امروز با تغییرات اقلیمی و کمی بارش ها مواجه هستیم و مجبور به رعایت قوانین و مقررات کم مصرفی هستیم تا این مایه حیات را به گونه ای مصرف کنیم که جریان آب از انشعابات به سهولت برقرار باشد.
زمانی که گفته می شود مردم تهران روزانه به اندازه یک دریاچه چیتگر در تهران آب مصرف می کنند، بخشی از مصرف این آب فارغ از مصارف بهداشتی، به هدر می رود. هر شهروند تهرانی در شبانه‌روز بیش از ۲۵۰ لیتر آب مصرف می‌کند در حالیکه سرانه مصرف هر شهروند در بسیاری از کشورهای پیشرفته ۱۷۰ لیتر در شبانه‌روز است. به عبارتی نزدیک به 100 لیتر اضافه مصرف روزانه هر شهروند تهرانی نسبت به مصرف بهینه آب در کشورهای پیشرفته  است و کاملا واضح است که شهروندان در مصرف آب بیش از مصارف بهداشتی استفاده دارند زیرا مصارف بهداشتی برای افراد در هر نقطه ای از دنیا از وضعیت استاندارد و متعارفی برخوردار است.
از این رو لازم است به این نکات توجه شود که تغییر فرهنگ و باور این موضوع که دیگر این آب در دسترس ما مانند گذشته نیست و شیوه های مصرف باید تغییر کند، زیرا آب قابل مصرف با محدودیت های بیشماری مواجه است. باید این نکته را به چندباره تکرار کرد تا با بستن شیر آب و هدر ندادن آن به صورت کیفی این اقدام به صورت هدفمند رخ دهد.  البته این تکرار در گفتگوی صمیمانه مسئولین با مردم نتایج اثربخشی دارد، و مردم باید این واقعیت را بپذیرند که اگر بنادارند از پایداری آب برای خود و دیگر نسل ها بهره مند شوند باید مدیریت مصرف آن را جدی بگیرند و راهکارهای دیگری برای مصرف غیر شرب  و غیر بهداشتی خود به کار گیرند و این مایه حیات را به مایه حیاط منزل خود هدر ندهند.